Share this:

APIB 2, p. 127, rubric for Niketas the Goth, Hoṙi 6/September 15

In the synaxarion for Sept 15, we find in the commemoration of Niketas the Goth (cf. BHG 1339-1340) a brief mention of the famous Ulfilas. As an exercise for students of Armenian, here is the passage from two 17th-century manuscripts, along with vocabulary, followed by some related excerpts from the metaphrastic version of the commemoration.

The knowledge of Ulfilas’ role in the spread of Christianity among the Goths, including the creation of a script for Gothic and the translation of the Bible into Gothic, is well known. Here is a brief statement from Sokrates’ Eccl. hist. (4.33.6, P. Maraval and P. Périchon, Socrate de Constantinople, Histoire ecclésiastique (Livres I-VII), Paris, 2004-2007):

Τότε {δὲ} καὶ Οὐλφίλας ὁ τῶν Γότθων ἐπίσκοπος γράμματα ἐφεῦρεν Γοτθικά, καὶ τὰς θείας γραφὰς εἰς τὴν Γότθων μεταβαλὼν τοὺς βαρβάρους μανθάνειν τὰ θεῖα λόγια παρεσκεύασεν.

See further these resources, some older, some newer, on Ulfilas and Gothic:

• W. Streitberg, Gotisches Elementarbuch, 5/6 ed., Germanische Bibliothek I. Sammlung germanischer Elementar- und Handbücher, I.2 (Heidelberg, 1920) (archive.org)
• J. Wright, A Grammar of the Gothic Language (Oxford, 1957). (Older editions available at archive.org)
• Course from the Univ. of Texas at Austin IE site: http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/gotol-0-X.html
• For more recent works, see the brief annotated bibliography from the same site: http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/gotol-E.html

To return to our Armenian manuscripts, on APIB 1, dated 1637, see also this post. The similar manuscript APIB 2, with APIB 3 a large two-volume manuscript, is dated 1684.

APIB 1, p. 112

Here are the texts from APIB 1 and, for comparison, Bayan’s ed. of a different text in PO (here):

APIB 1 Սո՛ւրբ նիկիտաս է՛ր ի խուժադուժ երկրէն գո՛թացւոց որէ յարեվմուտս ի հիւսիսային կողմն յայնկոյս գետոյն դանուբայ. յամս մեծին կոստանդիանոսի։

• խուժադուժ, -ից barbarous, savage
• արեւմուտք, -մտից the West
• հիւսիսային northern
• կողմն, -մանց side, quarter, region, land
• յայնկոյս over, beyond, on the other side
• գետ, -ոց, -ից river

B Սուրբ վկայն Քրիստոսի Նիկիտաս, էր ի խուժադուժ երկրէն Գոթացւոց, յայնկոյս գետոյն մեծի Դանուբայ, ի ժամանակս մեծի արքային սրբոյն Կոստանդիանոսի։

APIB 1 եւ էր հա՛ւատովն քրիստոնեայ խրատեալ ի մեծէն թէոփիլոսէ գա՛ւթացւոց ե(պիսկոպո)սէն։ Որ էր մի եւ նա. զճ՟ եւ ժը՟ հայրապետացն որ ի նիկիայ։

• հաւատ, -ոյ, -ք, -ոց faith, belief, creed
• խրատեմ, -եցի to admonish, instruct
• NB the spelling of գա՛ւթացւոց for Գոթացոց, a kind of hypercorrection
• զճ՟ եւ ժը՟ = 318, which is fully spelled out below

B Եւ էր խրատեալ եւ ուսեալ զուղղափառ հաւատս քրիստոնէութեան յերանելոյն Թէոփիլոսէ Գոթացոց եպիսկոպոսէն, որ էր մի ի յերեք հարիւր ութ եւ տասնիցն Նիկիոյ առաջին ժողովոյն։

• ուսեալ ուսանիմ, ուսայ, ուսիր to learn, study, be instructed
• ուղղափառ, -աց orthodox
• երեք հարիւր ութ եւ տասնիցն 318 (Meillet, Altarm. Elementarbuch, § 78)
• առաջին, առաջնում, -ջնոյ, -ջնմէ, -ջնոց first, ancient
• ժողով, -ոց assembly, council, synod

And several lines later Ulfilas is mentioned. Here are images from APIB 1 and 2:

APIB 1, p. 112

APIB 2, p. 127 (cont.)

APIB 2, p. 128

The texts, then, from APIB 1 and Bayan are:

APIB 1 Եւ յետ մահուանն թէոփիլոսի. եղեւ եպ(իսկոպո)ս ուրփիլոս յայնմ աշխարհին գո՛թացւոց. եւ գիր եւս արար այնմ լեզուին։ եւ բազմացոյց զքրիստոնեայսն՝ յորոց մի էր եւս ս(ուր)բն նիկիտաս։

• յետ after
• մահ, -ու/-ուան, -ուց death
• եւս also, still, more
• բազմացուցանեմ, -ուցի to enlarge, increase, multiply

B Եւ յետ մահուանն Թէոփիլոսի եղեւ Ուրփիլոս եպիսկոպոս Գոթացւոց, եւ գիրս եւս երեւեցոյց այնմ բարբառոյն եւ ընդարձակագոյն ուսոյց զխուժադուժ ազգն եւ բազմացոյց զքրիստոնէութիւնն, յորոց էր եւ սուրբն Նիկիտաս։

• երեւեցոյց երեւեցուցանեմ, -ուցի to cause to appear, show, produce
• բարբառ, -ոյ speech, language, dialect
• ընդարձակագոյն larger, vast, very long, lengthy
• ուսուցանեմ, ուսուցի to teach, instruct (cf. above ուսանիմ)

Now here are some selections from the metaphrastic version of the hagiography in Greek and Georgian. These texts, rather more detailed than the Armenian above, line up closely, but differ a bit in vocabulary (cf. φίλτρον სარწმუნოებაჲ). The Greek is from PG 115, cols. 705, 708, §§ 1 and 3 (see beginning here) and the Georgian is from Nargiza Goguaże, ძველი ქართული მეტაფრასული კრებულები სექტემბრის საკითხავები, ძველი ქართული მწერლობის ძეგლები 7 (Tbilisi, 1986), this part beginning here at TITUS. Due to the length of these extracts added to the Armenian above, I have been more sparing than usual in the amount of lexical help I have supplied.

From § 1

Ἴσασι πάντες τὸν ποταμὸν Ἴστρον μεγέθει καὶ εὐθηνίᾳ, ὅσα φέρουσι, τὸ περιβόητον ἔχοντα, ὃν καὶ Δανούβιον ἡ ἐπιχώριος οἴδε γλῶττα καλεῖν.

უწყიან ყოველთა მდინარე ისტროჲ სიდიდითა და იეფობითა, რაოდენი მოაქუს მდინარეთა მქონებელი საჩინოებისაჲ, რომლისაჲ დანუბ წოდებაჲ იცის მსოფლიომან ენამან.

• იეფობაჲ abundance
• საჩინოებაჲ distinction, brightness

…

Οὗτος οὖν ὁ θαυμαστὸς Νικήτας, Γοτθικῶν σπερμάτων ἐκφὺς καὶ τιμὴν τὴν πρώτην παρ᾽ ἐκεῖνοις λαχὼν

ამათ გუთთა თესლისაგან საკჳრველი ესე ნიკიტა აღმოეცენა და პირველობისა პატივი ხუდა მათ მიერ.

• თესლი seed
• საკჳრველი wondrous
• აღმოცენება to sprout, grow, come up
• ხუდომა to be bestowed

διά τε τὸ περιφανὲς τοῦ γένους καὶ τὴν ἄλλην τοῦ σώματός τε καὶ τῆς ψυχῆς εὐφυῖαν ὅσην καὶ δεξιότητα, οὐ Γότθου ἦν τὸν βίον, οὐ τοὺς τρόπους, οὐδὲ τὴν πίστιν.

ხოლო ტომთა საჩინოებისათჳსცა და სხჳსა სულისა და ჴორცთა აზნაურებისა და სიმარჯჳსა არა გუთ იყო ცხორებითა, არცა სახითა, არცა სარწმუნოებითა;

• აზნაურებაჲ honor, nobility
• სიმარჯუეჲ goodness, kindness; proficiency

Ἐνίκα γὰρ ἡ μὲν γνώμη τὸ γένος, τὸ δὲ εἰς Χριστὸν φίλτρον τὴν βάρβαρον δόξαν, ὁ δὲ τῶν ἀρετῶν ἔρως τὴν Γότθικὴν ἀκρασίαν καὶ ἀγριότητα.

რამეთუ ცნობაჲ სძლევდა თჳთებასა, ხოლო ქრისტეს მიმართი სარწმუნოებაჲ ბარბაროზებრსა ნებასა და სათნოებათა ტრფიალებაჲ გუთებრივსა უზავ-ველურებასა.

• ძლევა to conquer
• ნებაჲ will, wish
• სათნოებაჲ goodness, virtue
• ტრფიალებაჲ love
• უზავ-ველურებაჲ irreconcilability, unruliness, implacability

From § 3

Οὔρφιλος δὲ διάδοχος μὲν τῶν ἀρχιερατικῶν θεσμῶν ἐχρημάτιζε Θεοφίλου, συμπαρὼν δὲ αὐτῷ πάλαι κατὰ τὴν Νίκαιαν καὶ τὰ ἴσα φρονῶν,

ხოლო ურფილოს იყო მონაცვალე მღდელთმთავრობისა შჯულთა თეოფილესთა, ვითარცა ძუელვე მის თანა ყოფილი ნიკეას და სწორ მზრახვალი მისი,

• მონაცვალეჲ inheriting, inheritor
• სწორი similar, like
• მზრახვალი counseling, advising, speaking

συνήδρευσεν ὕστερον καὶ οἷς ὅτ᾽ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ δευτέρα συνεκροτήθη σύνοδος.

რომელი თანა-მოდასე იქმნა უკუანაჲსკნელ კრებასა მას წმიდასა მსოფლიოდ მეორესა კოსტანტინოპოლის შეკრებულსა.

• თანა-მოდასეჲ similar, like
• უკუანაჲსკნელი last

Οὗτος ἀνὴρ λόγιός τε καὶ νουνεχὴς ὢν, τύπους γραμμάτων καὶ ἀπηχήσεις αὐτῶν τῇ Γότθικῇ συμβαίνοντας ἐξεῦρε φωνῇ·

ამან კაცმან ვითარცა გონიერმან და სიტყჳერმან სახენი ასოთანი და ჴმიანობანი მათნი შესატყჳსად მოუპოვნა გუთთა ენასა,

• ასოჲ letter
• ჴმიანობაჲ pronunciation, sound
• შესატყჳსი corresponding
• მოპოვნება to invent (also, to win, earn)

τούτοις τε τὴν ἱερὰν ἡμῶν Γραφὴν καὶ θεόπνευστον ἀπὸ τῆς Ἑλλάδος εἰς τὴν Γότθικὴν γλῶσσαν μεταβαλὼν τοὺς ὁμοφίλους ἐκμανθάνειν πάσῃ σπουδῇ παρεσκεύασε.

რომლითა წმიდანი და ღმრთივ სულიერნი წერილნი ჩუენნი ელადელთაგან გუთთა ენად მიცვალებითა ყოველთა თანა-მეტომეთა მისთა მოსწრაფებით სწავლად მოუმზადნა.

• მიცვალებაჲ death (?!)
• თანა-მეტომაჲ compatriot
• მოსწრაფებაჲ effort, striving
• მომზადება to prepare

Share this:

Here are a few lines from today’s reading in the Armenian synaxarion (text and FT in Bayan, Aug 25, PO 5: 433). The title of the reading is:

Տօն է ամենասրբուհւոց Աստուածածնին զոր կարգեաց սուրբն Գրիգոր Լուսաւորիչ։

• ամենասրբուհւ all-holy, very holy
• Աստուածածնին Mother of God
• կարգեաց aor 3sg կարգեմ, -եցի to arrange, fix, establish

The Feast of the All-Holy Mother of God, which Saint Gregory the Illuminator Established

This paragraph explains how the famous Armenian saint replaced idol-worship in Caucasia with feast-days for the saints. See similarly Agat’angełos, §§ 48ff., and on Anahit and Aramazd, see Thomson’s remarks in the introduction to his edition and translation of Agat’angełos, pp. xxxviii-xlii. (For an earlier report on Anahit among the Armenians, see Strabo 11.14.16.) Anahit is in other places identified with the Greek Artemis, but here with Aphrodite.

Gregory the Illuminator, of course, was hardly the only idol-basher in the early centuries of Christianity. For Theodosius as one, for example, see Movsēs Xorenac’i, History of the Armenians, § 3.33 (Thomson, ET, p. 286). For a general reflection, see lines 867-884 of Grigor Magistros’ poem recently edited and translated by Abraham Terian: Magnalia Dei: Biblical History in Epic Verse by Grigor Magistros, Hebrew University Armenian Studies 14 (Leuven: Peeters, 2002; ET pp. 61-62, comm. pp. 98-99, Arm. 161-162).

Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչն եւ մեծ հայրապետն ամենայն Հայոց Մեծաց կործանեաց զամենայն պատկերս կռոցն եւ եբարձ զդիւապաշտութիւնն յաշխարհէս Հայոց եւ Վրաց եւ Աղուանից,

• հայրապետ patriarch
• կործանեաց aor 3sg կործանեմ, -եցի to overthrow, destroy
• պատկեր, -աց statue, idol, figure, icon, image, painting (< Parthian, Middle Persian patkar; cf. Aramaic paṯkar)
• կուռք, կռոց (pl. tantum) idol, image, statue
• եբարձ aor 3sg բառնամ, բարձի to lift up, raise, take away, destroy (NB the ե- augment, added as usual to aorist forms that would otherwise be monosyllabic)
• դիւապաշտութիւն idolatry (demon-/devil-worship; cf. դեւ demon, devil [Middle Persian dēw] + պաշտեմ to worship, serve)
• Վիրք Georgians
• Աղուանք (Caucasian) Albanians

եւ փոխանակ շինեաց եկեղեցիս յանուն սուրբ աստուածածնին Մարիամու եւ սուրբ Կարապետին Յովհաննու։

• փոխանակ substitute, alternative, exchange (cf. փոխեմ below)
• շինեաց aor 3sg շինեմ, -եցի to found, build, construct
• կարապետ, -ի forerunner, precursor, guide (for կար- here cf. the Iranian root in Middle Persian kārawān “caravan” and kārdāg “traveler”)

Եւ զտօնս պղծութեանն՝ փոխեաց ի տօնս սրբութեան, զի մինչ ի կռապաշտութիւն էր աշխարհս, տօնէին այսօր Անահիտ տիկնոջն եւ կոչէին զնա ծնունդ այրոյն Արամազդայ որ է Ափրոդիտէս ըստ յունականին։

• պղծութիւն contamination, stain, impurity, pollution
• փոխեաց aor 3sg փոխեմ, -եցի to change, transform, displace, transfer
• կռապաշտութիւն idolatry, idol-worship
• տօնէին impf 3pl տօնեմ, -եցի to feast, celebrate
• այսօր this day (also today)
• տիկին queen, empress, princess (decl. like կին; < *տի- + կին, as տէր < *տի- + այր)
• կոչէին impf 3pl կոչեմ, -եցի to call, name
• ծնունդ, ծննդեան, -դոց child, offspring (also birth, origin)
• այրոյն (presumably an aberrant form of the gen.sg of այր, the usual classical form being առն)
• յունական Greek

English translation:

Saint Gregory, the Illuminator and great Patriarch of all Armenia, overthrew all the statues of the idols and removed demon-worship from the land of the Armenians, Georgians, and Albanians, and as a substitute he founded churches in the name of the holy Mother of God, Mary, and the holy forerunner, John [the Baptist], and he changed the feasts of impurity to feasts of holiness. [The feast is today] because while the land was in idol-worship, on this day [Aug 25] they would celebrate Lady Anahit and they would call her the offspring of her husband Aramazd; she was Aphrodite among the Greeks.

(Thanks to Ed Mathews for discussing այրոյն with me.)

Share this:

As I’ve done before (see also here), here are a few sentences from the Armenian synaxarion together with Bayan’s French translation. I’ve made a few notices of the Armenian vocabulary, too, ad usum scholarum. The story here (for 24 Hrotic’/30 July) is the martyrdom of Goharine and her brothers (nothing in BHO; summary in English here), set, it seems, in the twelfth century. The PO text (21: 795-799) and FT is here.

795

հայրն իւրեանց Դաւիթ գերեալ ի Տաճկաց որ եւ դարձուցին զնա ի կրօնս իւրեանց, եւ զանդրանիկ որդի նորա։

• գերեալ ptcp գերեմ, -եցի to take prisoner, capture
• Տաճիկ, -ճկաց Arab; Turk
• դարձուցանեմ, -ուցի to turn, convert
• կրօն, -նից religion; custom; way of life; sect
• անդրանիկ, -կաց oldest, first-born

Leur père David fut emmené captif par les Musulmans qui le convertirent à leur religion ainsi que son fils aîné.

************

796

Իսկ մայրն իւրեանց հաստատուն եկաց ի հաւատսն որ ի Քրիստոս, եւ բարեպաշտութեամբ սնոյց զորդիս իւր.

• հաստատուն firm, solid, constant
• եկաց 3s aor of կամ to stand (Meillet § 112)
• հաւատ, -ոյ, -ք, -տոց faith, belief, creed
• բարեպաշտութիւն piety, religion
• սնոյց 3s aor of սնուցանեմ, -ցի, սնո՛ to nourish, instruct (see the end of the post for more on this verb)

Mais leur mère demeura ferme dans sa foi au Christ, et éleva pieusement ses enfants;

************

եւ վասն արիութեանն իւրեանց զինուորեցան բռնաւորին Տաճկաց Ալի Բասանայ, յազգէ Դանշմանացն որ տիրէր Սեբաստիոյ եւ կողմանցն Պոնտոսի,

• արիութիւն bravery, courage (արի brave, courageous)
• զինուորեցան 3pl aor mid/pas զինուորեմ, -եցի to enlist, maintain soldiers (so in the mid/pas, to be enlisted in the army)
• բռնաւոր violent; tyrant
• ազգ, -աց nation, people
• տիրէր 3s impf տիրեմ, -եցի to rule, seize, conquer
• կողմն, -մանաց quarter, country, region

ceux-ci à cause de leur courage s’enrôlèrent dans l’armée du tyran musulman Ali Bassan, de la race des Danishmends, qui régnait à Sébaste et sur les contrées du Pont;

************

այր գազանաբարոյ եւ արիւնախանձ մոլեալ ընդդէմ քրիստոնէից։

• գազանաբարոյ fierce, savage (գազան beast)
• արիւնախանձ bloodthirsty, cruel (արիւն, արեանց blood)
• մոլեալ ptcp of մոլեմ, -եցի to drive made (so here, raging, furious)
• ընդդէմ against

homme d’un naturel bestial, assoiffé de sang, et fou furieux contre les chrétiens.

************

Նոքա որդիք են տաճկի եւ թողեալ զօրէնս մեր կան քրիստոնէութեամբ, գարշին ի կերակրոց մերոց, եւ ոչ կան յաղօթս ընդ մեզ։

• թողում, թողի to abandon, give up
• օրէնք, օրինաց faith, religion
• կան (2x) 3pl pres կամ, կացի to be, exist, live, remain, stand
• գարշիմ, -եցայ to detest, hate, abhor
• կերակուր, -կրոց food
• աղօթք, -թից prayer

Ce sont les enfants d’un musulman, qui ont abandonné notre religion, vivent en chrétiens, répugnent à nos mets et ne prient point avec nous.

************

797

Ռատիոս գնաց ի վանքն եւ եղել կրօնաւոր։

• գնաց 3s aor. ind. գնամ, գնացի to go
• վանք convent, monastery
• եղել 3s aor եղանիմ to become
• կրօնաւոր monk (< կրօն, -ք, -նից religion, faith; religious order, monastic life)

Ratios se retira dans un couvent et se fit religieux.

************

…հրամայեաց փորել զերկիր եւ թաղել զԳոհարինէ մինչեւ ի մէջսն, եւ նետաձիգ լինել ի նա ամենայն բազմութիւնն։

• հրամայեաց 3s aor հրամայեմ, -եցի to command
• փորել inf փորեմ, -եցի to dig
• թաղել inf թաղեմ, -եցի to bury
• մէջ, միջոյ, -ով (pl.) middle > waist
• նետաձիգ լինել to shoot an arrow (cf. նետ, -ից arrow, shaft, dart)
• բազմութիւն crowd, multitude

…il ordonna de creuser la terre et d’y enterrer Gohariné jusqu’à la taille, et commanda à toute la foule de lui lancer dex flèches.

************

798

Եւ բարկացեալ անօրէնն հրամայեաց զԳոհարինէ հեղձամղձուկ առնել ի ջուրն հեղեղատին. եւ զՏունկիոս եւ զԾամիդէս ածել զառաջեաւ, եւ զՌատիոս պրկել փոկովք եւ հարկանել։

• բարկացեալ angry, in a rage (cf. բարկանամ, -ացայ to be angry)
• անօրէն unjust, wicked
• հեղձամղձուկ suffocated, choked (adj.)
• առնել inf առնեմ, արարի to make, cause (w/ prev. and foll. words: to drown)
• ջուր, ջրոյ water
• հեղեղատ, -աց torrent (cf. հեղեղ, -աց torrent, flood)
• ածել inf ածեմ, ածի to fetch, carry, bring
• զառաջեաւ before, in front (adv.)
• պրկել inf պրկեմ, -եցի to bind
• փոկ, -ոց/-աց leather thong, strap
• հարկանել inf հարկանեմ, հարի to beat, strike

L’infidèle, irrité, ordonna de noyer Gohariné dans les eaux du torrent et d’introduire en sa présence Tounkios, Dsamidès, puis d’enserrer fortement Ratios dans des lanières et de le frapper.

************

եթէ թողուս մեզ կեալ քրիստինէութեամբ, եւ քեզ ծառայեսցուք միամտութեամբ, ապա թէ ոչ այլ իրք մի՛ հարցաներ ընդ մեզ. քրիստոնէայք եմք, զոր ինչ առնելոց ես արա՛։

• թողուս 2s pres թողում, թողի to let, leave, allow
• կեալ inf կեամ to live
• ծառայեսցուք 1p aor ծառայեմ, -եցի to serve, wait upon
• միամտութիւն sincerity, fidelity, simplicity
• իր, -ի, -աց thing, affair
• հարցաներ 2s imv հարցանեմ, -ցի to ask
• եմք 1p pres եմ to be
• առնելոց ptcp gen.pl. [NB -եալ > -ելV] առնեմ, արարի to do
• ես 2s pres եմ to be
• արա՛ 2s imv առնեմ, արարի to do

…si tu nous laisses vivre en chrétiens, nous te servirons fidèlement; dans le cas contraire, ne nous fais plus de questions: nous sommes chrétiens; fais ce que tu as à faire.

************

799

Եւ տարեալ ի տեղի կատարմանն հատին զգլուխ երանելոյն Ռատիոսի։ Եւ հատեալ գլուխն խօսէր եւ քաջալերէր զեղբարսն մի՛ երկնչել ի մահուանէ։

• տարեալ ptcp տանիմ, տարայ to lead [NB -ն- in pres, -ր- in aor]
• տեղի, -ղւոյ, -ղեաց place, spot, site
• կատարումն end, death, completion (here gen.sg.; see Meillet § 56 for nouns in -մն)
• հատին 3p aor հատանեմ, հատի to cut
• գլուխ, գլխոց head
• երանեալ blessed, happy [again NB -եալ > -ելV] (cf. in Ps 1:1, Երանեալ է այր որ ո՛չ գնաց ՛ի խորհուրդս ամպարշտաց, but the Beatitudes have a different, but related adjective: Երանի́ աղքատաց հոգւով, etc.)
• հատեալ ptcp հատանեմ, հատի to cut
• խօսէր 3s impf խօսիմ, -եցայ to speak
• քաջալերէր 3s impf քաշալերեմ, -եցի to encourage, embolden
• եղբայր, եղբաւր, եղբարց  brother (Meillet § 57b)
• երկնչել inf  երկնչիմ, -կեայ, -կի՛ր to fear
• մահ, մահու/մահուան death (Meillet § 59f)

Les ayant menés au lieu de l’exécution, ils tranchèrent la tête au bienheureux Ratios. Mais la tête tranchée parla à ses frères et les encouragea à ne point craindre la mort.

************

On the form սնոյց. The 3s aor ends in -ոյց, the 1s being -ուցի. For the alternation ոյ/ու (see Meillet, p. 18; Godel §2.222), cf. լոյս light, with gen/dat/abl լուսոյ; that is, -ոյ- in closed syllable, -ու- in open syllable.

Here are a few more occurrences of the form (also with the imper in Ex 2:9), with the Greek for the biblical texts:

Ex 2:9 եւ ասէ ցնա դուստրն փարաւոնի. ա́ռ զմանուկդ, եւ սնո́ ինձ զդա. եւ ես տաց քեզ զվարձս քո։ Եւ ա́ռ կինն զմանուկն՝ եւ սնոյց զնա։ εἶπεν δὲ πρὸς αὐτὴν ἡ ϑυγάτηρ Φαραω Διατήρησόν μοι τὸ παιδίον τοῦτο καὶ ϑήλασόν μοι αὐτό, ἐγὼ δὲ δώσω σοι τὸν μισϑόν. ἔλαβεν δὲ ἡ γυνὴ τὸ παιδίον καὶ ἐϑήλαζεν αὐτό.

Dt 1:31 զի սնո́յց զքեզ տ(է)ր ա(ստուա)ծ քո, ո(ր)պ(էս) սնուցանիցէ ոք զորդի իւր ὡς ἐτροϕοϕόρησέν σε κύριος ὁ ϑεός σου, ὡς εἴ τις τροϕοϕορήσει ἄνϑρωπος τὸν υἱὸν αὐτοῦ

1Sam 1:23 Եւ նստա́ւ կինն եւ սնո́յց զորդին իւր՝ մինչեւ հատոյց զնա ՛ի ստենէ։ καὶ ἐκάϑισεν ἡ γυνὴ καὶ ἐϑήλασεν τὸν υἱὸν αὐτῆς, ἕως ἂν ἀπογαλακτίσῃ αὐτόν.

Ps 22:2 եւ առ ջուրս հանգստեան սնոյց զիս։ ἐπὶ ὕδατος ἀναπαύσεως ἐξέϑρεψέν με

Acts 7:21 եւ յընկեցիկն առնել զնա՝ եբարձ զնա դուստրն փառաւոնի, եւ սնոյց զնա ի́ւր յորդեգիրս։ ἐκτεϑέντος δὲ αὐτοῦ ἀνείλατο αὐτὸν ἡ ϑυγάτηρ Φαραὼ καὶ ἀνεϑρέψατο αὐτὸν ἑαυτῇ εἰς υἱόν.

Agat. § 37 եւ մերձաւորեալ զնա սնոյց դայեկօք երկիւղիւն Քրիստոսի. Thomson, p. 53: “And he was brought up by his tutors [lit. he (i.e. an unnamed person), having adopted him, raised him with tutors (n. on p. 458)] in the fear of Christ.”

Share this:

Below is an English translation of Michael the Great‘s (d. 1199) short section on the conversion of the Iberians/Georgians. In the main he follows the narrative as in Rufinus‘ continuation of Eusebius‘ Ecclesiastical History and in Socrates, but not exactly. Neither Michael nor his historiographic predecessors give the name Nino to the female missionary-hero of the story, but in hagiographic tradition she is the one who brings Christianity to Georgia and performs the miracles related in the story.

I am in the course of preparing a study on this passage with commentary and full comparison of the known versions of the story, but for now, here is a bare and rough English translation. (Here are both the Syriac text and the translation in PDF.) As always, comments and questions are welcome.

Also during the time of Constantine, Georgia (Iberia) believed in Christ thus.
A certain pious woman was taken captive by [the people of] outer Georgia, which is near the Euxenian sea (they are far away from the Iberians of Spain). It happened that the son of their kingling got sick, and his mother cared for him with all manner of their customs, but to no avail. She then asked that captive woman for his healing, since she had seen her holy life, and the woman set him down on her hair blanket and said, “May Christ, who healed many, heal this child!” And immediately he got better.
After this, the king’s wife herself got sick, and she took refuge with the captive woman and came to her, and thus at that hour she was healed. When it became known, she taught all of them belief in the Christ of God. The king sent her gifts of honor, and she did not accept, but said, “This is a gift of honor: that the king should profess and trust in Christ,” but he did not accept. Some days thereafter he went out to hunt, and clouds and storm were upon them, and they were close to dying, and there was no avail. He took refuge with the god of the captive woman, together with his word; the cloud vanished and it was calm weather.
So when he returned he gathered all the people and commanded that they confess in Christ and that a temple be built. They began with the pattern that the holy woman had shown them, and when a great marble column was stuck by the influence of demons and they were unable to erect it, the woman prayed and it hung in the air by itself, and as they were looking at it with wonder and praise, it stood up on the pedestal where they had wished to erect it. (This miracle is known to this day.) Then the Georgians sent to Constantine the Emperor and took a bishop, priest(s), and clergy. Thus they believed and were baptized.