Share this:

Saint Mark’s Monastery, Jerusalem, № 169 mostly contains homilies in Garšūnī, but at the beginning (ff. 4v-8r) there is an excerpt, in Syriac, from the Chronicle of Michael the Great, book 11 of chapter 20, on the Council of Manazkert (or Manzikert; see here for other forms of the name) convened in 726 by Catholicos Yovhannēs Ōjnec’i the Philosopher with Syriac Orthodox Patriarch Athanasios III. The title is “On the Unity Effected by Patriarch Athanasios and Catholicos John of the Armenians against the Heresy of Maximos that has Spread Abroad, and the Negation of the Phrase ‘Who was crucified for us.'” Neither Michael nor the title Chronicle are specifically mentioned here, however. This manuscript was copied outside of Amid/Diyarbakır; the date in the colophon seems to be 1092 AG, which is certainly wrong and probably a mistake for 2092 AG, so May 1781.

SMMJ 169, f. 4v

My friend and colleague, Ed Mathews, in his Armenian Commentary on Genesis attributed to Ephrem the Syrian, CSCO 573, (Louvain, 1998), pp. xlvii-xlviii, briefly discusses this council as follows:

It is fairly well known that a council of Manazkert, referred to by a number of historians, was convened in 726, by the great Armenian Kat‘ołikos Yovhannēs Ōjnec‘i, also known as the Philosopher (Arm., իմաստասէր) in order to quiet this dispute and come to some sort of union with the Syrian Church. This council was attended by a number of Armenian bishops and six Syrian bishops to try to effect a union between the two churches, and particularly, to find some common ground whereby each might suppress the more radical branch of Monophysitism as practiced by followers of Julian of Halicarnassus, who maintained the incorruptibility of the body of Christ. The Armenian historians, Step‘annos Asołik, Samuēl Anec‘i, Step‘annos Ōrbelian, and Kirakos Ganiakec‘i do little more than mention the council at all and, like the other historians just mentioned, seems far more interested in the personal appearance of Ōjnec‘i, being enthralled with his elaborate garments and even more with his gold-speckled beard. Clearly then, this council left no real lasting impression in the Armenian church.

As for Syriac sources on this council, as Mathews points out, Barhebraeus’ subsequent account (Chron. Eccl. 1.299-304) is based on that in Michael’s Chronicle, and there is also Dionysius b. Ṣalibi’s Against the Armenians. The bishop of Ḥarrān, Symeon of the Olives, associated with the Monastery of Mor Gabriel, attended the Council (cf. Brock “Fenqitho of the Monastery of Mor Gabriel in Tur ‘Abdin,” Ostkirchliche Studien 28 (1979): 168-182, here 177).

On the name of the place itself, Մանազկերտ, see Hübschmann, Die altarmenische Ortsnamen, 328, 330, 449-450, and Toumanoff, Studies in Christian Caucasian History, p. 218, n. 253, who points to the name of the Urartian king Menua as the source of the place-name. We may also note the important battle fought there in 1071, with the Byzantine army defeated by the Seljuks.

 

Share this:

Ⴜ(ႫႨႣႠ)Ⴢ ႫႤႴႤ ႫႨႰႨႠႬႤ | წ(მიდა)ჲ მეფე მირიანი. King Mirian, from the Samtavisi Cathedral. Source.

For today’s Georgian reading, here are a few lines from the K’art’lis c’xovreba, with Robert Thomson’s translation (Rewriting Caucasian History).

ed. 65.7-9 (Th. 77)

და იყოს შვილი ჩემი ორსავე სჯულსა ზედა: მამათა ჩუენთა ცეცხლის-მსახურებასა და თქუენთა კერპთასა, რამეთუ პირველვე ამას ზედა მოეცა ფიცი.

“My son [Mirian] will observe both religions, the fire-worship of our fathers and the worship of your idols”, because he had previously given his oath for this.

• იყოს aor. conj. 3sg ყოფა to be
• სჯული law, religion
• ცეცხლის-მსახურებაჲ fire-worship
• კერპჲ idol
• მო-ე-ც-ა aor 3sg მოცემა to give
• ფიცი oath, vow

ed. 65.15-17 (Th. 77)

და აღიზარდა მირიან მსახურებასა მას შინა შჳდთა მათ კერპთასა და ცეცხლისასა.

Mirian grew up in the worship of the seven idols and of fire.

ხოლო შეიყუარნა ქართველნი, და დაივიწყა ენა სპარსული და ისწავა ენა ქართული.

He loved the Georgians, forgot the Persian tongue,  and learned the Georgian language.

• აღ-ი-ზარდ-ა aor 3sg აღზრდა to be reared, grow up
• მსახურებაჲ worship (cf. above in ცეცხლის-მსახურებაჲ)
• შე-ი-ყუარ-ნ-ა aor 3sg N შეყუარება to love
• და-ი-ვიწყ-ა დავიწყება to forget
• სპარსული Persian
• ი-სწავ-ა aor 3sg სწავება to learn

The seven gods are:

1. Armazi (არმაზი)
2. Gac’i (გაცი)
3. Gaim (გაიმ)
4. Ainina (აინინა)
5. Danina (დანინა)
6. Zadeni (ზადენი)
7. The seventh in view here may be Aphrodite, an idol of whom is mentioned as having been brought to Georgia by Sep’elia, wife of the king Rev, and set up at the entrance to Mc’xet’a (ed. 58.2, Thomson, p. 69).

In the Life of Nino, we also find mention of Armazi, Gac’i, and Gaim (cf. Lang, Lives and Legends of the Georgian Saints, pp. 23-24). Further on early religion in Georgia, for which the textual data are much later, see especially Michael Tseretheli (1935), “The Asianic (Asia Minor) Elements in National Georgian Paganism,” Georgica 1: 28-66; and later, the indices under the names of the gods in Cyril Toumanoff, Studies in Christian Caucasian History and Stephen H. Rapp, Jr., Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts and Eurasian Contexts (CSCO 601), esp. p. 277-279, where our passage above is also cited.

Share this:

Dɪꜱᴛᴀɴᴄᴇ, n. The only thing that the rich are willing for the poor to call theirs, and keep.

– Ambrose Bierce, The Devil’s Dictionary

Below is the encounter between Jesus and the Rich Young Ruler in Lk 18:18-23, the version here from Ms A-89 (ed. L. Kajaiam [Tbilisi, 1984], text in asomtavruli and mxedruli at TITUS here). This, as will be clear momentarily, is a xanmeti text. Put very simply, this means that 3rd person objects and 2nd person subjects are marked with ხ (called ხან in Georgian), in later texts marked otherwise.

18 Καὶ ἐπηρώτησέν τις αὐτὸν ἄρχων λέγων· διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;

ႣႠ ႾႩႨႧႾႠ ႥႨႬႫႤ ႫႠႱ ႫႧႠႥႠႰႫႠႬ ႣႠ ႾႵ~Ⴀ ႫႭႻႶႭჃႠႰႭ ႱႠႾႨ ႤႰႭ ႰႠჂ ႱႠႵႫჁ ႥႵႫႬႤ Ⴐ~Ⴀ ႺႾႭႥႰႤႡႠჂ ႱႠႭჃႩႭჃႬႭჂ ႣႠႥႨႫႩჃႣႰႭ

და ხკითხა ვინმე მას მთავარმან და ხქ(ოჳ)ა მოძღოჳარო სახიერო რაჲ საქმჱ ვქმნე რ(აჲთ)ა ცხოვრებაჲ საოჳკოჳნოჲ დავიმკჳდრო

• ხ-კითხ-ა aor 3sg O3 კითხვა to ask
• მთავარი leader, chief, prince
• ხ-ქოჳ-ა = ხრქუა aor 3sg O3 to say (one sII stem of სიტყუა is from რქუმა)
• მოძღოჳარი teacher
• სახიერი kind, benevolent
• საქმეჲ thing
• ვ-ქმნ-ე aor conj 1sg ქმნა to do
• ცხოვრებაჲ life
• საოჳკოჳნოჲ eternal
• და-ვ-ი-მკჳდრ-ო aor conj 1sg დამკჳდრება to gain

19 εἶπεν δὲ αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· τί με λέγεις ἀγαθόν; οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς ὁ θεός.

ႾႰႵ~Ⴀ ႫႠႱ Ⴈ~Ⴣ ႰႠჂႱႠ ႫႤႲႷჃ ႫႤ ႱႠႾႨႤႰႨႧ ႠႰႠႥႨႬ ႠႰႱ ႱႠႾႨႤႰ ႢႠႰႬႠ ႫႾႭႪႭჂ Ⴖ~Ⴈ

ხრქ(ოჳ)ა მას ი(ესო)ჳ რაჲსა მეტყჳ მე [სახიე]რით არავინ არს სახიერ გარნა მხოლოჲ ღ(მერთ)ი

• მ-ე-ტყჳ pres 2sg O1 სიტუა to speak
• სახიერით NB case usage: instr
• გარნა except
• მხოლოჲ alone, only

20 τὰς ἐντολὰς οἶδας· μὴ μοιχεύσῃς, μὴ φονεύσῃς, μὴ κλέψῃς, μὴ ψευδομαρτυρήσῃς, τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα.

ႫႺႬႤႡႠႬႨ ႾႨႺႬႨ ႬႭჃ ႾႨႫႰႭჃႸႤႡ ႬႭჃ ႩႠႺ ႾႩႪႠႥ ႬႭჃ ႾႨႮႠႰႠႥ ႬႭჃ ႺႨႪႱႠ ႾႼႠႫႤႡ ႮႠႲႨႥ ႾႤႺ ႫႠႫႠႱႠ ႸႤႬႱႠ ႣႠ ႣႤႣႠႱႠ ႸႤႬႱႠ

[მც]ნებანი ხიცნი ნოჳ ხიმროჳშებ ნოჳ კაც ხკლავ ნოჳ ხიპარავ ნოჳ ცილსა ხწამებ პატივ ხეც მამასა შენსა და დედასა შენ[სა]

• მცნებაჲ command
• ხ-ი-ცნ-ი aor iter 2sg ცნობა to know
• ხ-ი-მროჳშებ pres 2sg მრუჭება to commit adultery (cf. მრუშებაჲ whore)
• კაცი person
• ხ-კლავ pres 2sg O3 კლვა to kill
• ხ-ი-პარავ pres 2sg პარვა to steal
• ცილი lie (mendacium)
• ხ-წამებ pres 2sg O3 წამება to bear witness
• პატივი honor
• ხ-ე-ც aor imv 2sg O3 ცემა to give

21 ὁ δὲ εἶπεν· ταῦτα πάντα ἐφύλαξα ἐκ νεότητος.

Ⴞ~ ႫႠႬ ႧႵ~Ⴀ ႤႢႤ Ⴗ~ႪႨ ႣႠႥႨႫႠႰႾႤ ႱႨႷႰႫႨႧ ႹႤႫႨႧႢႠႬ

ხ(ოლო) მ[ან] თქ(ოჳ)ა ეგე ყ(ოვე)ლი [და]ვიმარხე სიყრმით ჩემითგან

• თქ(ოჳ)ა aor 3sg to say (another sII stem of სიტყუა is from თქუმა)
• და-ვ-ი-მარხ-ე aor 1sg დამარხვა to keep, preserve
• სიყრმეჲ youth, childhood

22 ἀκούσας δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ· ἔτι ἕν σοι λείπει· πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν [τοῖς] οὐρανοῖς, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι.

ႾႤႱႫႠ ႰႠ ႤႱႤ Ⴈ~ჃႱ ႾႰႵ~Ⴀ ႫႠႱ ႤႰႧႨႶႠ ႤႱႤ ႢႠႩႪႱ ႸႤႬ Ⴗ~ႪႨ ႰႠჂ ႢႠႵႭჃႱ ႸႤႬ ႢႠႬႷႨႣႤ ႣႠ ႫႨႾႤႺ ႢႪႠႾႠႩႧႠ ႣႠ ႢႠႵႭჃႬႣႤႱ ႱႠႭჃႬႿჁ ႺႠႧႠ ႸႨႬႠ ႣႠ ႫႭႥႤႣ ႸႤႫႭႫႨႣႤႢ ႫႤ

ხესმა რა ესე ი(ესო)ჳს ხრქ(ოჳ)ა მას ერთიღა ესე გაკლს შენ ყ(ოვე)ლი რაჲ გაქოჳს შენ განყიდე და მიხეც გლახაკთა და გაქოჳნდეს საოჳნჯჱ ცათა შინა და მოვედ შემომიდეგ მე

• ხ-ე-სმ-ა aor 3sg O3 სმენა to hear (indirect verb)
• -ღა yet, still
• გ-ა-კლ-ს pres 3sg O2 კლება to lack (indirect verb; cf. the parallel passage in Mt 19:20 A-89 რაჲღა მაკლს მე, with first person grammatical object)
• გ-ა-ქოჳ-ს pres 3sg O2 აქუს to have (indirect verb)
• გან-ყიდ-ე aor imv 2sg განყიდვა to sell (cf. ყიდვა to buy)
• მი-ხ-ე-ც aor imv 2sg O3 მიცემა to give
• გლახაკი poor
• გ-ა-ქოჳნ-დეს pres conj 3sg O2 აქუს to have
• საოჳნჯეჲ treasure, possession
• ცაჲ heaven
• მო-ვედ aor imv 2sg მოსლვა to come
• შემო-მ-ი-დეგ aor imv 2sg O1 შემოდგომა to follow

23 ὁ δὲ ἀκούσας ταῦτα περίλυπος ἐγενήθη· ἦν γὰρ πλούσιος σφόδρα.

ႾႤႱႫႠ ႰႠჂ ႤႱႤ ႫႼႭჃႾႠႰႤ ႾႨႵႫႬႠ Ⴐ~ ႾႨႷႭ ႨႢႨ ႫႣႨႣႠႰ Ⴔ~Ⴃ

ხესმა რაჲ ესე მწოჳხარე ხიქმნა რ(ამეთოჳ) ხიყო იგი მდიდარ ფ(რია)დ

• მწოჳხარეჲ sad [an identical word means “blind”!]
• ხ-ი-ქმნ-ა aor 3sg O3 ქმნა to do
• ხ-ი-ყო aor 3sg O3 (!) ყოფა to be [the apparent O3 marker on this form, which will later be simply იყო, is unexpected and it has not been certainly explained: see Kevin Tuite, “Das Präfix x- im Frühgeorgischen,” Georgica  13/14 (1990): 34-61, with an Eng. version here]
• მდიდარი rich

Share this:

It occurred to me that it’s been a while since we’ve looked at any Gǝʿǝz texts, so here are few lines with vocabulary and English translation for some saints (chosen relatively randomly). These are sälam-verses, the five-line rhyming poems that occur in the Ethiopian synaxarion.

Faith, Hope, and Charity/Pistis, Elpis, and Agape PO 9:450

These famous female martyr-saints named after the virtues are often, but not here, named with Wisdom/Sophia (BHO 1082-1085; cf. here).

ሰላም ፡ ሰላም ፡ ደናግል ፡ ሠላስ፤

ጲስ ፡ ጢስ ፡ አላጲስ ፡ ወአጋጲስ፨

አመ ፡ ኮና ፡ ስምዓ ፡ በእንተ ፡ ኢየሱስ ፡ ክርስቶስ፨

ኢያውዓየ ፡ ሥጋሆን ፡ ነበልባለ ፡ እሳት ፡ መብዕስ፨

ወኢያድመነ ፡ ላህዮን ፡ ጢስ፨

Greetings, greetings, three virgins,

Pistis, Elpis, and Agape!

When they became martyrs for Jesus Christ,

The harmful flame of fire did not consume them,

And the smoke did not cloud their beauty.

• አውዐየ፡ to burn, consume (the form here i- + awʿayä > iyawʿayä [see Dillmann § 48.6, p. 92])
• ነበልባል፡ flame
• መብዕስ፡ (i.e. መብእስ፡) harmful, tormenting, severe
• አድመነ፡ (also አደመነ፡) to cloud, cover with a cloud (i- + admänä > iyadmänä)
• ላህይ፡ (i.e. ላሕይ፡) beauty
• ጢስ፡ smoke

Matthew/Mattai/Matewos PO 9: 268

The sälam is straightforward in its details, but it is a good example of how the Gǝʿǝz word order can be moved around in this literary form. This Matewos celebrated here is associated with the conversion of the sibling saints Behnam and Sara.

ሰላም ፡ ለማቴዎስ ፡ ነቢረ ፡ ገዳም ፡ ዘአንኃ፨

አምሳለ ፡ በግዕ ፡ ጸጕረ ፡ እስከ ፡ ተሞጥሐ፨

ከመ ፡ ያርኢ ፡ ጽድቆ ፡ ወተአምሪሁ ፡ ስቡሐ፨

ሐፀበ ፡ በማየ ፡ ጥምቀት ፡ አባለ ፡ መርምህናም ፡ ርሱሐ፨

ወአባለ ፡ ሳራ ፡ እምለምጽ ፡ በህየ ፡ አንጽሐ፨

Greetings to Matewos, who dwelt in the desert a long time,

To the point that he clothed himself in fleece like a sheep!

To show glorious his uprightness and miracles

He washed the filthy flesh of Mar Behnam in the water of baptism

And there cleansed of leprosy the flesh of Sara.

• አንኀ፡ (also አኖኀ፡, C √nwḫ) to do for a long time
• በግዕ፡ sheep
• ጸጕር፡ hair, fleece
• ተሞጥሐ፡ to clothe o.s., wear
• ሐፀበ፡ (ኀፀበ፡) to wash away
• አባል፡ flesh, limb, body part
• ርሱሕ፡ dirty, defiled, impure (antonym: ንጹሕ፡, from which root we have a verb below)
• ለምጽ፡ leprosy
• አንጽሐ፡ to cleanse, purify

Bikabes (spelled ቢከብስ፡ or ቢካቦስ፡) PO 9:499-501

The saint, a soldier, is said to come from Ašmūn Ṭanāh. His Christianity was revealed to a ruler. With others he confesses his Christianity before this ruler, who then gives them a chance to renounce their faith and to sacrifice to the gods: they don’t, and tortures ensue, which the saint survives.

ወለቅዱስሰ ፡ አባ ፡ ቢከብስ ፡ ኰነኖ ፡ ኵንኔ ፡ ዓቢየ ፡ ወብዙኃ ፡ ወሞቅሖ ፡ በሐጺን ፡ ወወደዮ ፡ ውስተ ፡ መንኰራኵራት ፡ ወሰቀሎ ፡ ቍልቍሊተ ፡ ወመተሮ ፡ መለያልያቲሁ።

As for Abba Bikabes, he tortured him severely and much: he chained him with iron, put on the torture wheels, hung him upside down, and cut his limbs.

• መንኰራኵር፡ (pl. መንኵራኵር፡ and as above) (torture) wheel (see here)
• ሰቀለ፡ to hang, crucify
• ቍልቍሊተ፡ upside down
• መተረ፡ to cut
• መሌሊት፡ (pl. መለያልይ፡ and as above) limb, body part

Next, the ruler puts these Christians into a boat headed to Baramuni* for 27 days in which they had naught to eat or drink, followed by further tortures, which this time bring an end to the saint. A rich man takes the saint’s body, prepares it for burial, and sends it to Ašmūn Ṭanāh, where a church is built in his name. The sälam at the end is as follows:

ሰላም ፡ ለአባ ፡ ቢካቦስ ፡ ዘኮኖሙ ፡ ተባያጼ፨

ለ፺ወ፭ሰማዕታተ ፡ ክርስቶስ ፡ እንበለ ፡ ግጋፄ፨

ጣዖተ ፡ አሕዛብ ፡ ይዝልፍ ፡ ወንጉሦሙ ፡ ዓማፄ፨

ለዘ ፡ ጥቡዕ ፡ ኢመጽኦ ፡ ድንጋፄ፨

እንዘ ፡ ይመትሩ ፡ ሥጋሁ ፡ በማኅፄ፨

Greetings to Abba Bikabes, who became a companion

To the ninety-five martyrs of Christ without fear,

Reviling the idols of the peoples and their lawless king!

No terror came upon the steadfast [saint]

As they cut his flesh with an axe.

• ተባያጺ፡ companion
• ግጋጼ፡ fear
• ዘለፈ፡ to revile, refute, disprove
• ዓማፂ፡ unjust, lawless, wicked
• ጥቡዕ፡ steadfast, eager, bold
• ደንጋፄ፡ terror, dread, amazement
• ማኅፄ፡ (i.e. ማሕጼ፡) axe

*For both toponyms mentioned here see Amélineau, Géographie, p. 88; (and note the story for John of Ašmūn Ṭanāh there; cf. p. 170 and 457).

Share this:

The following selection from the Visramiani (on which see briefly in this earlier post) is a list of gifts. As such, it’s good for vocabulary, and simple on grammar. No verbs this time.

Visramiani, § 14 (p. 68.34-39)

მრავალი ბროლისა ჯამი, ტაბაკნი და ოქროისა ჭურჭელი, ყუელა თუალითა შეკაზმული და მრავალთერი სურნელი და ყუელასთანა ტყავი და მრავალნი მონა-მჴევალნი: ბერძენნი, ჩინელნი, [პირ-მთუარენი] ყუელანი კეკლუცნი, ვითა ველურნი თხანი სიქსუითა და ჯერეთ სიქალითა და სიშუენიერითა, ვითა ფარშამანგნი, ლამაზნი.

Vocabulary

• ბროლი crystal (cf. βήρυλλος)
• ჯამი bowl
• ტაბაკი serving dish
• ოქროჲ gold
• ჭურჭელი vessel, container
• თუალი precious stone (also, eye)
• შეკაზმული prepared, fixed up, dressed
• მრავალთერი of many kinds
• სურნელი scent, aroma (სურნელობა to smell)
• ტყავი skin, hide, fur
• მონა-მჴევალი (male and female) servants, attendants, slaves (a dvandva compound: მონაჲ + მჴევალი, the latter specifically for females, but the rest of the passage speaks only in terms of women)
• ბერძენი Greek
• ჩინელი Chinese
• პირ-მთუარეი with moon-like face (cf. several sim. compounds in Persian: māh-paikar, māh-čihr, māh-sīmā, māh-liqā, māh-dīdār, qamar-čihra)
• კეკლუცი pretty, lovely
• ველური wild, rough, raw
• თხაჲ goat
• სიქსუეჲ wildness
• ჯერეთ yet
• სიქალეჲ womanliness (< ქალი woman)
• სიშუენიერეჲ beauty
• ფარშამანგი peacock (cf. Middle Persian fraš(a)murw, [MacKenzie, A Concise Pahlavi Dictionary, p. 33])
• ლამაზი beautiful

Wardrop, translating from a slightly different text, has the following (p. 57):

…many a cup of crystal, trays, and golden vessels, all inlaid with jewels; and scents of many kinds and withal furs; and many slaves and handmaidens Greeks, Chinese, and Balkhians, all pretty and untamed as wild goats, and yet as fair as peacocks in womanliness and beauty.

Share this:

For many languages, when we begin learning, we find ourselves in narratives or dialogues, and so it pays to fully grasp as soon as possible the available forms of verbs of saying (verba dicendi). In Old Georgian, more than one root serves for “to say”, all plentifully exemplified. Across the paradigm series, there are two types: absolute forms (e.g. “he said”) and relative forms (e.g. “he said to them”). In this post, I will give forms and examples for the absolute type, and in the next part those for the relative type. I have collected these illustrative examples from my own reading and by searching the TITUS/Armazi database. Translations (or Greek original) are included for the non-biblical examples, and for a few of the biblical examples. The references to the texts will be sufficiently clear, I hope.

First, here are a few references to the grammars (not an exhaustive list):

• Deeters, Das kharthwelische Verbum
  • the root t’k’u §§ 158 176 211 260 275 305 343 389 424 447
  • the root rk’u §§ 56 59 139 158 160 176 211 305 312
  • the root tqu §§ 53 70 71-1 87 91 95 113 161 226 240 269 280 415 431 452
• Shanidze, Grammatik der altgeorgischen Sprache, p. 149
• Fähnrich, Die georgische Sprache, pp. 268-272
• Marr & Brière, La langue géorgienne, § 216
• For Modern Georgian, see Aronson, Georgian: A Reading Grammar, § 8.4

Absolute forms

SERIES I

Present

NB: in mss (and editions), these forms may be written with either უი or ჳ. (In Middle Georgian text editions the first letter of უი often has a circumflex.)

1sg	ვ-ი-ტყუ-ი	1pl	ვ-ი-ტყუ-ი-თ
2sg	ი-ტყუ-ი	2pl	ი-ტყუ-ი-თ
3sg	ი-ტყუ-ი-ს	3pl	ი-ტყუ-ი-ან

Examples

• 1sg ცანთ, რომელსა-ესე ვიტყუი: 1Cor 10:15 JerLect
• 1sg არამედ ამას ვიტყჳ Jn 5:29 Ad
• 2sg ხოლო ამისთჳს, რომელსა შენ იტყჳ, Old Geo. Hag. 5 (Besarion Orbelishvili) 47.3 but on account of what you are saying
• 2sg არა უწყი, რასა იტყჳ Mt 26:70 Ad
• 3sg ვითარცა იტყჳს ბრძენი სოლომონ Old Geo. Hag. 5 (Razhden) 68.19-20 as wise Solomon says
• 3sg ქუეყანისაგან არს და ქუეყანისასა იტყჳს Jn 3:31 Ad
• 3sg ესრე იტყუის უფალი Isa 13:10 JerLect
• 3sg აწ, საყუარელნო, რასა იტყუის სახარებაჲ? Sin. Mrav. 147.5 Now, beloved, what does the Gospel say?
• 3sg ხოლო რომელ მოძღუარი იტყჳს PsNonSch (CCSG 50) 164.25 And as for what the Teacher says
• 1pl რომელი ვიცით, ვიტყჳთ Jn 3:11 A-89
• 1pl ვღაღადებთ და კუალად ვიტყჳთ Sin. Mrav. 200.33 we cry out and say again
• 2pl ვითარცა-ეგე იტყჳთ Ex 12:31 Oshki
• 2pl ნუ ჰგონებთ და იტყჳთ თავით თჳსით Mt 3:9 Ad
• 2pl თქუენ იტყჳთ, ვითარმედ: ჰგმობ Jn 10:36 Ad
• 3pl რომელნი იტყჳან Isa 30:21 Oshki those who say… [a common phrase]
• 3pl იტყჳან: აჰა, კაცი მჭამელი და ღჳნისა მსუმელი Mt 11:19 Ad
• 3pl არა წიგნნი იტყჳან Jn 7:42 Ad
• 3pl ანუ არა აჰა ესერა ყოველნი არიან, რომელნი იტყჳან გალილეველ? Acts 2:7 Sin
• 3pl რამეთუ ღჳნისა მხედველად იტყჳან ელენნი დიონოსის PsNonSch (CCSG 50) 164.21 For the Hellenes say that Dionysos is the patron of wine

Present iterative

This form is distinguished from the present only in the third person forms.

3sg

ი-ტყუ-ი-ნ

3pl

ი-ტყუ-ი-ედ

Examples

• 3sg ენაჲ ბრძენთაჲ იტყჳნ კეთილსა, ხოლო პირი უგუნურთაჲ იტყჳნ ყოველსა ჟამსა ძჳრსა Prov 15:2 JerLect
• 3sg ოდეს იტყუინ ტყუილსა Jn 8:44 JerLect
• 3sg რაჟამს იტყჳნ ცრუსა, თჳსთა მათ მიმართ იტყჳნ Jn 8:44 Ad
• 3sg რამეთუ ნამეტავისაგან გულისა იტყჳნ პირი მისი Lk 6:45 Ad
• 3sg რომელი-იგი გამოიცადებოდის, ნუ იტყუინ, ვითარმედ: ღმრთისა მიერ განვიცადები Jam 1:13 JerLect
• 3pl ნუ იტყჳედ ბაგენი ჩემნი უსჯულოებასა Job 27:4 JerLect
• 3pl სულთა მათ არაწმიდათა ოდეს იხილიან იგი, შეურდიან მას, ღაღადებედ და იტყჳედ, ვითარმედ: შენ ხარ ძე ღმრთისაჲ Mk 3:11 Ad
• 3pl ბაგითა ნუ იტყუიედ ზაკვასა 1Pet 3:10 A1

Imperfect

1sg	ვ-ი-ტყ-ოდ-ე	1pl	ვ-ი-ტყ-ოდ-ე-თ
2sg	ი-ტყ-ოდ-ე	2pl	ი-ტყ-ოდ-ე-თ
3sg	ი-ტყ-ოდ-ა	3pl	ი-ტყ-ოდ-ეს

Examples

• 1sg მე თავით ჩემით არას ვიტყოდე Jn 12:49 Ad
• 1sg მე უფალი ვიტყოდე და ვყო Ez 36:36 JerLect
• 1sg ვიტყოდე მე გულსა ჩემსა Eccl 1:16 Oshki
• 2sg იტყოდე, მშჳდობა იყოს თქუენდა Jer 4:10 Oshki
• 2sg ვითარცა იტყოდე ჴელითა მონათა შენთა წინაჲსწარმეტყუელთაჲთა. Bar 2:20 JerLect as you said by the hand of your servants the prophets
• 3sg იტყოდა გულსა თჳსსა Mt 9:21 Ad she said to herself
• 3sg იტყოდა, მსგავსად იობისა, ვითარმედ: “უფალმან მომცა და უფალმან წარმიღო…” Old Geo. Hag. 5 (Ketevan) 22.13-14 and she said, like Job, “The Lord gives and the Lord takes away…
• 1pl რაჲთა ძჳრსა ვიტყოდეთ შენთჳს Mal 3:13 Oshki
• 1pl ვითარ … ვიტყოდეთ კირიელეჲსონსა CapJer 6.8 (17.22-24) as … we were saying the kyrie eleison
• 2pl რასა-იგი მგზავრ იტყოდეთ ურთიერთას Mk 9:33 Ad
• 2pl იტყოდეთ ვითარმედ ღმრთისა მიერ დაცვულ არს CapJer 5.25 (14.27) dicebatis quoniam a Deo custodita esset
• 3pl იტყოდეს: რაჲმე რაჲ იყოს ყრმაჲ ესე? Lk 1:66 Ad
• 3pl იტყოდეს მამისა არსენისთჳს ApPatAlph Arsenius 9 (Gr 31) Ἔλεγον περὶ τοῦ ἀββᾶ Ἀρσενίου

Iterative imperfect

Identical in form to the present conjunctive (see below).

Present conjunctive

1sg	ვ-ი-ტყ-ოდ-ი	1pl	ვ-ი-ტყ-ოდ-ი-თ
2sg	ი-ტყ-ოდ-ი	2pl	ი-ტყ-ოდ-ი-თ
3sg	ი-ტყ-ოდ-ი-ს	3pl	ი-ტყ-ოდ-ი-ან

ِExamples

• 1sg ვიტყოდი იგავთა დასაბამითგან სოფლისაჲთ Mt 13:35 JerLect
• 1sg მან მამცნო მე … რასა ვიტყოდი Jn 12:49 Ad
• 1sg არღარა მრავალსა ვიტყოდი თქუენ თანა Jn 14:30 PA
• 1sg გნებავსთ თუ, რაჲთა ვიტყოდი Old Geo. Hag. 5 (Razhdan) 67.7 you want me to say
• 2sg და იტყოდი მათ ჯდომასა შენსა სახლსა შინა და სლვასა შენსა გზასა ზედა, და წოლასა და აღდგომასა შენსა Dt 6:7 JerLect
• 2sg ვერ იტყოდი Lk 1:20 Ad
• 3sg არა იტყოდის სიტყუასა ფიცხელსა პირი შენი Isa 58:13 JerLect
• 3sg რამეთუ რაჟამს ვინმე იტყოდის, ვითარმედ: მე პავლესი ვარ, და სხუაჲ იტყოდის: მე აპოლოჲსი ვარ, არა ჴორციელვეღა ხართა? 1Cor 3:4 CD
• 1pl ანუ რასა ვიტყოდით Gen 44:16 Oshki
• 1pl რასა-მე ვიტყოდით წინაშე მისსა? Job 19:28 JerLect
• 2pl ხოლო რაჟამს მიგცემდენ თქუენ, ნუ ზრუნავთ, ვითარმე, ანუ რასამე იტყოდით, რამეთუ მიგცეს თქუენ მას ჟამსა შინა, რაჲ სთქუათ Mt 10:19 Ad
• 2pl სახელითა ჩემითა ეშმაკთა განასხემდით და ენათა იტყოდით და ვეშაპთა დასთრგუნევდით Acta Pil. 14.1 (p. 61.18) (cf. Mk 16:17-18
• 3pl აქებდენ და იტყოდიან: კურთხეულ არს უფალი, რომელი ნათელ არს ყოველთათჳს უკუნისამდე Tob 13:18 Oshki
• 3pl რამეთუ მრავალნი მოვიდოდიან სახელითა ჩემითა და იტყოდიან, ვითარმედ მე ვარ Lk 21:8 Ad

Present imperative

NB the second person forms are identical to the imperfect.

2sg	ი-ტყ-ოდ-ე	2pl	ი-ტყ-ოდ-ე-თ
3sg	ი-ტყ-ოდ-ე-ნ	3pl	ი-ტყ-ოდ-ედ

Examples

• 2sg მოძღუარ, იტყოდე! Lk 7:40 Ad
• 2sg რაჲ-ცა გნებავს, იტყოდე. Act. Pil. 6.1 (50.3)
• 3sg ეგე თავისა თჳსისათჳს იტყოდენ Jn 9:21 PA
• 3sg იტყოდენ კირიელეისონსა Old Geo. Hag. 3 (Shio & Evagrius) 116.14 let him say the kyrie eleison
• 3sg იტყოდენ პირველსავე მას ლექსსა Kartl. Cxo. II 372.26 let him say the first heading
• 2pl ქადაგებდით და იტყოდეთ, ვითარმედ: მოახლებულ არს სასუფეველი ცათაჲ Mt 10:7 Ad
• 3pl იტყოდედ; ულხინე უფალო, ერსა შენსა Joel 2:17 Oshki
• 3pl ხოლო წინაჲსწარმეტყუელნი ორნი გინა სამნი იტყოდედ 1Cor 14:29 CD

SERIES II

Aorist

1sg	ვ-თქუ	1pl	ვ-თქუ-თ
2sg	ს-თქუ	2pl	ს-თქუ-თ
3sg	თქუ-ა	3pl	თქუ-ეს

Examples

• 1sg 1sg რ(ამეთოჳ) მე ვთქოჳ ვ(ითარმე)დ for I said that… Mart. Christina Vind2 f. 63va, l. 23
• 1sg ვთქუ Song 7:9 Vind4
• 2sg კეთილად, მოძღუარ, ჭეშმარიტად სთქუ, რამეთუ ერთ არს ღმერთი Mk 12:32 PA καλῶς, διδάσκαλε, ἐπ᾿ ἀληθείας εἶπες ὅτι εἷς ἐστιν καὶ οὐκ ἔστιν
• 3sg თქუა დალიდამან სამფსონის მიმართ Judges 16:15 Gelati
• 3sg თქუა ღმერთმან Ps 67:23 God said
• 3sg ღაღად–ყო და თქუა Jn 1:15 PA καὶ κέκραγεν λέγων
• 3sg და თქუა, რაჲთა იყოს ადგილი იგი სალოცველ მისდა Cave 5.17 And he said that it should be his place of prayer
• 1pl უფალო, გუნებავს, ვითარმცა ვთქუთ, რაჲთა გარდამოჴდეს ცეცხლი ზეცით და აჴოცნეს იგინი Lk 9:54 Ad
• 1pl არა კეთილად ვთქუთ, ვითარმედ: სამარიტელ ხარ Jn 8:48 Ad
• 2pl ეგრე ყავთ, ვითარცა სთქუთ Gen 18:5 JerLect Thus do as you said.
• 2pl სთქუთ; რაჲთა ძჳრსა ვიტყოდეთ შენთჳს Mal 3:13 Oshki
• 2pl უკუეთუ ჭეშმარიტ არს, რომელი-იგი სთქუთ Acta Pilati 2.3 (p. 44.1) if what you said is true
• 3pl მას ჟამსა შინა ზრახვა ყვეს ერის-თავთა ქართლისათა და თქუეს K’art’lis c’xovreba p. 26.14 At that time the erist’avis of K’art’li conferred and said (Thoms., p. 38)
• 3pl წარუდგინეს ევსტათი და სტეფანე წინაშე ვეჟან ბუზმირ მარზაპნისა და თქუეს Old Geor. Hag. 1 (Mart._Eust. 4) p. 35.15 They brought Eustathius and Stephen before Vežan Buzmir, the marzapan, and they said

Iterative aorist

1sg	ვ-თქუ-ი	1pl	ვ-თქუ-ი-თ
2sg	ს-თქუ-ი	2pl	ს-თქუ-ი-თ
3sg	თქუ-ი-ს	3pl	თქუ-ი-ან

Examples

• 1sg და ვთქჳ გამოყვანება თქუენი ბოროტის-ყოფისაგან ეგჳპტელთასა Ex 3:17 AK
• 1sg (2x) თუ ვთქუი რამე, რა საკუირველი იყო? მე შენითა სიყუარულითა ვთქუი Visr. 78 (p. 268.3, 4) What wonder was it if … I said somewhat? I spoke through love of thee. (Wardrop, p. 350)
• 2sg (2x) რაცა სთქუი, ყუელა მართალი და კარგი სთქუიVisr. 23 (p. 104.30, 31)
  What thou sayest is all true and well (Wardrop, p. 109)
• 3sg და არცა-ერთმან-ვინ თქუის მონაგები მისი თჳსად, არამედ იყო მონაგები მათი ზოგად Acts 4:32 JerLect
• 3sg ხოლო თქუის: უმჯობეჲს და უპატიოსნეჲს არს ესე ჩემდა უფროჲს ძოწეულისა მის სამეუფოჲსა Ubadn. Mrav. (Vit.PaulTheb. 17) (p. 74.21) But he said: This is better and dearer to me than a royal garment of purple.
• 1pl ოდეს კითხულთა, თუ “რაჲ არს კაცი?” ნუუკუე ვთქჳთ: “ცხოველი”, რომელ არს ნათესავი Ammon. Comm. Porph. Isag. 1.9.19 (p. 49.8) ὅταν ἐρωτώμενοι τὸ τί ἐστιν ἄνθρωπος, εἰ τύχοι, εἴπωμεν ὅτι ζῷον, ὅπερ ἐστὶ γένος (A. Busse, Ammonius in Porphyrii isagogen, Commentaria in Aristotelem Graeca 4.3, p. 61.5)
• 2pl ხოლო თავადმან მიუგო და ჰრქუა მათ: შე-რაჲ-მწუხრდის, სთქჳთ: ყუდრო იყოს, რამეთუ წითს ცაჲ Mt 16:2 Ad
• 2pl ვაჲ თქუენდა, მწიგნობართა ბრმათა, რამეთუ სთქჳთ: რომელმან ფუცოს ტაძარსა, არარაჲ არს; ხოლო რომელმან ფუცო[ს] ოქროსა მას, რომელ არს ტაძარსა მას შინა, ჯე[რ]-არს. Mt 23:16 Ad
• 2pl თქუენ მხადით მე მოძღურით და უფლით, და კეთილად სთქჳთ, რამეთუ ვარვე ეგრე Jn 13:13 Ad
• 3pl და ყოველსა რაოდენსა გეტყოდიან თქუენ, დაიმარხენთ, ხოლო საქმეთა მათთაებრ ნუ ხიქმთ, რამეთუ თქჳან და არა ყვიან Mt 23:3 A-89
• 3pl მოვიდეს სადუკეველნი მისა, რომელთა თქჳან, აღდგომაჲ არა არსო Mk 12:18 Ad
• 3pl ვინ ვჰგონიე მე ერსა ამას, რაჲ თქჳან ჩემთჳს ყოფაჲ? Lk 9:18 Ad

Aorist conjunctive

1sg	ვ-თქუ-ა	1pl	ვ-თქუ-ა-თ
2sg	ს-თქუ-ა	2pl	ს-თქუ-ა-თ
3sg	თქუ-ა-ს	3pl	თქუ-ა-ნ

Examples

• 1sg მან მამცნო მე, რაჲ ვთქუა Jn 12:49 Ad
• 1sg და რაჲ ვთქოჳა? Imnaishvili Old Geo. Reader 1 (Ephrem, Paen. 5) (p. 3.22) And what shall I say?
• 1sg რაჲ ვთქუა დღისა მისთჳს და ჟამისა! Old Geo. Hag. 5 (Ketevan) p. 7.30 What shall I say of this day and time!
• 2sg ნუუკუე სთქუა გულსა შენსა Deut. 9:4 JerLect
• 2sg და სთქუა მას დღესა შინა, უგალობდით უფალსა Is 12:4 Oshki
• 3sg ოჳკოჳეთოჳ თქ(ოჳ)ას ბოროტმან მან მონამან გოჳლსა თჳსსა Mt 24:48 A-89
• 3sg ნუ ვინმე კაცთა განმან თქუას Symeon § 108 Let no one say
• 1pl უკუეთუ ვთქუათ: კაცთაგან იყო Mt 21:26 Ad
• 1pl რაჲმე ვთქუათ? Rom 3:5 AB
• 2pl რომელი ბნელსა შინა ხთქუათ Lk 12:3 A-89
• 2pl რამეთუ მიგცეს თქუენ მას ჟამსა შინა, რაჲ სთქუათ Mt 10:19 Ad
• 3pl და ოდეს გიხილონ შენ ეგჳპტელთა მათ, თქუან, ვითარმედ: ცოლი მისი არს ესე Gen 12:12 Oshki
• 3pl რამეთუ მრავალნი მოვიდენ სახელითა ჩემითა და თქუან, ვითარმედ: მე ვარ Mk 13:6 Ad
• 3pl და მეშინის ნუ უკუე ვიწყო სიტყუად და ვერ შეუძლო აღსრულებად, და ვიქმნე მე საყუედრელ მრავალთა და თქუან: CaptJer 1.8 timeo ne forte incipiam loqui et non valeam perficere, et fiam ego exprobratus a multis et dicant

Aorist imperative

2sg	თქუ	2pl	თქუ-თ
3sg	თქუ-ნ	3pl	თქუ-ედ

Examples

• 2sg ოდეს გიწოდის შენ, თქუ: იტყოდენ უფალი, რამეთუ ესმის მონასა 1Sam 3:9 JerLect
• 2sg თქუ, რაჲთა ქვანი ესე პურ იქმნენ Mt 4:3 Ad
• 2sg თქოჳ ჭეშმა<რი>ტი Protoev. Jac. 15.4 (Vind2 66vb19) Speak the truth!
• 3sg მაგას ჰკითხეთ, გასრულებულ არს, თჳთ თავისა თჳსისათჳს თქუნ Jn 9:21 Ad
• 3sg აწ თქუნ შენ წინაშე MartThecla 16 (p. 100/54.6) Now let him speak before you
• 2pl ესრეთ თქუთ, ვითარმედ მოწაფენი მისნი ღამჱ მოვიდეს და წარიპარეს იგი, ვიდრე ჩუენ მეძინა. Mt 28:13 A-89
• 2pl რაჟამს ხილოცვიდეთ, თქუთ: მამაო ჩუენო ზეცათაო Lk 11:2 A-89
• 3pl ანუ მაგათ თჳთ თქუედ, რაჲ პოვეს ჩემ თანა ბრალი Acts 24:20 Sin
• 3pl თქუედ წარმართთა შორის, რამეთუ უფალი სუფევს Ps 95:10 (96:10) Graz

SERIES III

Series III verbs in Old Georgian (not only verbs for “to say”) follow a special pattern in which the subject, from the general perspective of Indo-European languages, is marked by O prefixes. Aside from these prefixes, all the forms are identical, and including the prefixes, singular and plural forms for each of the persons are identical, except that the in 1pl there is an exclusive and inclusive distinction: მ- we (and not you) ≠ გუ- we (including you). (Rem. გუ-ი is written გჳ!)

Aside from the idiom mentioned below (გული მითქუამს, etc.), these forms are not very common in older Georgian, and here I only give a few of those for the perfect (not pluperfect, perfect conjunctive).

Perfect

1sg	მ-ი-თქუ-ამ-ს	1pl	მ-ი-თქუ-ამ-ს / გჳ-თქუ-ამ-ს
2sg	გ-ი-თქუ-ამ-ს	2pl	გ-ი-თქუ-ამ-ს
3sg	უ-თქუ-ამ-ს	3pl	უ-თქუ-ამ-ს

Examples

• 1 ამა ულხინობითა და შეჭირვებითა, რომელ მითქუამს, მოიმგზავრა და ერთობით გზა მისი საკნად უჩნდა. Visr. 12 (p. 63.20) In such joylessness and grief, as I have said, he travelled, and whole road seemed a dungeon to him. (Wardrop, p. 49)
• 1 (2x) აწ თუ ესე იცი, რომელ მე მართალი მითქუამს, მაშ შენგან ჩემი წყევა და გინება არა პირიანია. მე ესე მითქუამს ამით. რომელ მიყუარ, — შენი დედა და ძიძა ვარ. Visr. 18 (p. 90.16, 17) Now, if thou knowest that I speak truth, then this cursing and insulting of me is groundless. I say this because I love thee. I am thy mother and nurse. (Wardrop, pp. 87-88)
• 1incl ხოლო ჩუენ გჳთქუამს პირველ-ცა და აწ-ცა ვიტყჳთ GregNyss De hom. op. 16 (p. 94.1) But we have said before and we say now
• 2 ეგრე გითქუამს: “მოაბად უგრძნეულოდ დამესხა და მით წაიყვანა გორაბით ვისი. მე ღაფლად ვიყავ; Visr. 27 (p. 116.36) Thus thou didst speak: ‘Moabad fell upon me unawares, and so carried off Vis from Gorab. I was careless; (Wardrop, p. 126)
• 3 არასადა ეგრე ვის უთქუამს კაცსა, ვითარ მას კაცსა Jn 7:46 Ad
• 3  უთქუამს სადამე მეშჳდესა მისთჳს ესრჱთ Heb 4:4 JerLect

NB the very common idiom with გული and these perfect forms, which means “my heart desires, I yearn,” etc.:

• 1 გული მითქუამს განსლვად ჴორცთაგან Phil 1:23 JerLect
• 1 გული მითქუამს მე ხილვად მეფისა ApPatrAlph Poemon 81 (PG 109) (p. 181.22) I desire to see the king
• 1 და გზა-მცე მე მოყუასთა ჩემთა თანა, რომელთა თანა გული მითქუამს BalA 51 (p. 133.5) Let me rejoin my friends, for whom my heart yearns (Lang, p. 152)
• 1incl ჩუენ ნიჭთა და პატივთა თქუენთათჳს არა გული გჳთქუამს Old Geo Hag 5 (Bidz.Shalv.Elisb.) (p. 55.28) We do not desire your gifts and honors
• 2 გული გითქუამს და არა გაქუს Jam 4:2 JerLect
• 3 რომლისათჳს გული უთქუამს ანგელოზთა ხილვად 1Pet 1:12 B

_____________________________

As I mentioned above, I will do the same for relative forms in a forthcoming post.

Share this:

In some Christian traditions, today is the commemoration of Jerome, so I thought of a Syriac text connected with Jerome that I cataloged some time ago. In CFMM 261, pp. 3-13, there is Jerome’s Life of Paul the Hermit, the Latin text of which is in PL 23, cols., 17-30 (ET here). See BHO 909-916 for Coptic, Armenian, Syriac, and Gǝʕǝz versions. The Syriac text* has been published in Bedjan’s Acta martyrum et sanctorum 5: 561-572 (here at archive.org), and the text also appears in The Book of Paradise (ed. Budge, vol. 2, pp. 242-251; online here). The beginning of the CFMM text is missing, but the identification of the work is sure, not least thanks to the end of the work (see below). I have not closely compared the printed editions with this witness from CFMM, but, unsurprisingly, even a quick look reveals some differences. Only considering the end of the work we see that CFMM 261 has six lines that are absent from the texts of Bedjan and Budge.

*Bedjan’s edition of this text is based on these two manuscripts: Paris syr. 317 (Chabot, “Notice sur les manuscrits syriaques de la Bibliothèque nationale acquis depuis 1874, JA IX, 8 (1896): 264-265; Nau, “Notices des manuscripts syriaques, éthiopiens et mandéens, entrés à la Bibliothèque nationale de Paris depuis l’édition des catalogues,” ROC 16 (1911):  287) and BL add. 12173 (Wright, Cat., pp. 1070-1072).

CFMM 261 (olim Dayr al-Zaʿfarān 116; cf. Dolabani, Dayr al-Zaʿfarān catalog, pt. II, pp. 86-88) has an original part, along with some later additions on pp. 441-464. The original colophon (see below, with translation), coming at the end of quire 22, pp. 439-440, is incomplete and lacks a name and date, while the date of the later part (1757/8) is on p. 464. The original part is perhaps of the 16th century. A careful comparison is necessary, but the contents of CFMM 261 and the list of stories in the colophon are very close to the original contents of BL add. 14732 (Wright, Cat., pp. 1141-1146). As the scribe says in the colophon, he found his exemplar for this manuscript among the Syriac books of Dayr al-Suryān, which ceased to have a major Syriac presence in the early seventeenth century (L. Van Rompay in GEDSH 386-387).

Here are the last two pages of Jerome’s Life of Paul the Hermit in the CFMM manuscript.

CFMM 261, pp. 12-13

And now the colophon, which will be of interest to readers well beyond those concerned especially with Jerome, together with an English translation.

CFMM 261, p. 439

Ended, completed, lined, and concluded are these confused and mixed up lines, altered [for the worse] in every way, inasmuch as I am not a scribe, but for lack of scribes, for necessity, I was compelled to corrupt these pages, because I was sojourning [or in exile] in the d[esert] of Scetis, in our monastery of the Syrians, and when I went up the large tower that is in the holy monastery and saw the Syriac books that were in it, countless and numberless in their quantity, I saw a large book that had stories of all the holy fathers, as for my consolation. So I took it to my cell and was greatly consoled by it. I read the stories, but not all of them, and according to the power that the Lord gave us — me and my spiritual father, the monk and priest Šams al-Dīn — we left the city of Egypt [meṣrēn] and brought with us a few pages [qallil waraqē], and as we read these stories of holy people, at the beginning of the book was written the story of our lady, the Theotokos, Mary, and after that, the story of Paul, the story of Antony, chief of monks,

CFMM 261, p. 440

and all the perfect fathers, one after another according to their times, leaders of monasteries, cells, and deserts. I selected a few of the stories, according to my ability and according to the demand of my spiritual father, and these are the stories that I copied:

1. first, Paul, [the fi]rst and the firstborn of solitaries, ascetics, and mourners,
2. Paul the simple, the disciple of Anba Antony,
3. Paul the bishop,
4. John the priest,
5. the holy, blessed and exalted martyr Anba Moses the Ethiopian, monk and master among ascetics,
6. the holy, god-clothed master among ascetics, Anba Paul, concerning his labors and exhaustion,
7. the holy, god-clothed, and blessed Anba John Kama [ⲕⲁⲙⲉ],
8. the holy Mary of Egypt [igupṭāyā meṣrāytā],
9. on the life of the blessed Evagrius,
10. the holy John, bishop of Tella,
11. the holy Šāhdōst, catholicos, together with those who were with him,
12. the blessed Ephrem the teacher and pride of the Syrians,
13. the holy and blessed Symeon, who was called a fool [Salos] on account of Christ,
14. John, his spiritual brother,
15. the martyrdom of the holy Cyprian and Justina, his holy daughter

…

Bibliography

Here is one resource specifically on Jerome and Syriac, with two more general excellent studies:

Adam Kamesar, Greek Scholarship and The Hebrew Bible: A Study of the Quaestiones Hebraicae in Genesim, Oxford Classical Monographs (Oxford: Clarendon Press, 1993).

Daniel King, “Vir Quadrilinguis? Syriac in Jerome and Jerome in Syriac,” in Andrew Cain and Josef M. Lössl, eds., Jerome of Stridon: His Life, Writings, and Legacy (Farnham: Ashgate, 2009), pp. 209-223.

Stefan Rebenich, Jerome, The Early Church Fathers (London:  Routledge, 2002).