Share this:

The study of spoken and (ancient) written languages intersect perhaps less than might be desirable, but sic semper erat, sic semper erit. Nevertheless, I would like to take a cue from Olle Linge’s Hacking Chinese (http://challenges.hackingchinese.com/) and suggest an intentional, focused reading effort for ancient language students.

For the month of April 2015, let’s take an opportunity to push reading limits, or at least to re-kindle reading habits in this or that language. It is no secret that wide exposure to multitudes of lines is a boon to philological understanding and enjoyment. By “exposure” I mean reading with understanding. And there’s the rub. This is what makes it possible for an advanced student to do 100 pages of text (or more) in a month, and a novice to do much less: the novice requires far more frequent recourse to the lexicon, grammatical tables, perhaps a translation, etc. than the more experienced user. But the payoff is experience itself. Here is some counsel from the great sinologist George A. Kennedy:

The value of a reference work is its capacity to furnish facts quickly, and a good reference work must be a well-ordered affair. But the quickness with which these facts are appropriated depends in large part on the skill of the user. And this skill results only from diligent practice. It is not enough to know about a book of reference; one must handle it, thumb the pages, know where the index is, know what sort of information it gives. You are not qualified for research unless you can locate the facts that are available quickly.

DO NOT SKIP ANY SUGGESTED EXERCISE

MAKE UP MORE OF THEM FOR YOURSELF

from his Introduction to Sinology: Being a Guide to the Tz’u Hai (Ci hai), (New Haven, 1981), 1 (emphasis in original)

He has the 辭海 cí hăi in mind, here as a reference work for students of Chinese history, but his advice is equally applicable to textual experience in a language, or philological experience.

Here, then, is the challenge for the month: not a contest, but an individual exhortation to purposefully spend a given amount of time and effort moving — or more picturesquely, plowing, sailing, crunching, &c. — through a text or texts, with understanding. You pick the language, the genre, the text(s), the length. The unique thing is to read carefully more than you might normally do for this month. It might be an opportunity to work especially hard on a language you’re now closely involved with, or it might be an opportunity to return to a language you’ve not read in a while. Simply to be not too vague, here are some language suggestions in no particular order (I assume that if you know the language well enough to do this, you know some texts to read, but in any case, the Bible is usually a good place to start due to the accessibility of texts and the ease of comparison with other versions):

• Armenian
• Christian Palestinian Aramaic
• Syriac
• Arabic
• Jewish Babylonian Aramaic
• Greek
• Sogdian
• Persian
• Georgian
• Turkish
• Coptic
• Gǝʿǝz
• Uyghur

Do more than one language, if you like. How about reading the same text in more than one language? Read from printed editions, read from manuscripts, read from chrestomathies, whatever suits you. Quant à moi, my reading goals for the month include the following texts:

1. Persian. 10 pages in the so-called Persian Diatessaron
2. Turkish. Ali Bey’s Bible: Jonah 1-2; Mt 4:1-11; 11:17-19; 15:21-28
3. Coptic. “Marina” (pp. 27-33) and “Siebenschläfer” (pp. 21–24) in W. Till, Koptische Heiligen- Und Martyrerlegenden: Texte, Übersetzungen Und Indices, vol. 1, Orientalia Christiana Analecta 102 (Rome: Pont. Institutum Orientalium Studiorum, 1935); volumes available here. Further on this story in Coptic, see here from my hagiography bibliography.
4. Georgian. The five texts on David & Constantine in I. Abuladze and E. Gabidzashvili, ძველი ქართული აგიოგრაფიული ლიტერატურის ძეგლები, წიგნი IV სვინაქსარული რედაქციები (XI-XVIII სს.) (Monuments of Old Georgian Hagiographic Literature, Vol. 4, Synaxarion Redactions, [11th-18th Centuries]) (Tbilisi, 1968), 359-366; and the Parable of the Man & Elephant in the two versions of Barlaam and Ioasaph.
5. Old Turkic/Uyghur. The text on p. 53 of  W. Bang, “Türkische Bruchstücke einer Nestorianischen Georgspassion,” Le Muséon 39 (1926): 41–75 (cf. Gabain, Gr., p. 264); and the text in P. Zieme, “Ein uigurisches Sündenbekenntnis,” Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 32 (1969): 107-121.
6. Arabic/Garšūnī. Epistle of Ps.-Dionysius to Timothy, SMMJ 263

If you like, share what you plan to read in the comments below. And any thoughts on this enterprise generally are welcome, too. Happy studying!

Share this:

For many languages, when we begin learning, we find ourselves in narratives or dialogues, and so it pays to fully grasp as soon as possible the available forms of verbs of saying (verba dicendi). In Old Georgian, more than one root serves for “to say”, all plentifully exemplified. Across the paradigm series, there are two types: absolute forms (e.g. “he said”) and relative forms (e.g. “he said to them”). In this post, I will give forms and examples for the absolute type, and in the next part those for the relative type. I have collected these illustrative examples from my own reading and by searching the TITUS/Armazi database. Translations (or Greek original) are included for the non-biblical examples, and for a few of the biblical examples. The references to the texts will be sufficiently clear, I hope.

First, here are a few references to the grammars (not an exhaustive list):

• Deeters, Das kharthwelische Verbum
  • the root t’k’u §§ 158 176 211 260 275 305 343 389 424 447
  • the root rk’u §§ 56 59 139 158 160 176 211 305 312
  • the root tqu §§ 53 70 71-1 87 91 95 113 161 226 240 269 280 415 431 452
• Shanidze, Grammatik der altgeorgischen Sprache, p. 149
• Fähnrich, Die georgische Sprache, pp. 268-272
• Marr & Brière, La langue géorgienne, § 216
• For Modern Georgian, see Aronson, Georgian: A Reading Grammar, § 8.4

Absolute forms

SERIES I

Present

NB: in mss (and editions), these forms may be written with either უი or ჳ. (In Middle Georgian text editions the first letter of უი often has a circumflex.)

1sg	ვ-ი-ტყუ-ი	1pl	ვ-ი-ტყუ-ი-თ
2sg	ი-ტყუ-ი	2pl	ი-ტყუ-ი-თ
3sg	ი-ტყუ-ი-ს	3pl	ი-ტყუ-ი-ან

Examples

• 1sg ცანთ, რომელსა-ესე ვიტყუი: 1Cor 10:15 JerLect
• 1sg არამედ ამას ვიტყჳ Jn 5:29 Ad
• 2sg ხოლო ამისთჳს, რომელსა შენ იტყჳ, Old Geo. Hag. 5 (Besarion Orbelishvili) 47.3 but on account of what you are saying
• 2sg არა უწყი, რასა იტყჳ Mt 26:70 Ad
• 3sg ვითარცა იტყჳს ბრძენი სოლომონ Old Geo. Hag. 5 (Razhden) 68.19-20 as wise Solomon says
• 3sg ქუეყანისაგან არს და ქუეყანისასა იტყჳს Jn 3:31 Ad
• 3sg ესრე იტყუის უფალი Isa 13:10 JerLect
• 3sg აწ, საყუარელნო, რასა იტყუის სახარებაჲ? Sin. Mrav. 147.5 Now, beloved, what does the Gospel say?
• 3sg ხოლო რომელ მოძღუარი იტყჳს PsNonSch (CCSG 50) 164.25 And as for what the Teacher says
• 1pl რომელი ვიცით, ვიტყჳთ Jn 3:11 A-89
• 1pl ვღაღადებთ და კუალად ვიტყჳთ Sin. Mrav. 200.33 we cry out and say again
• 2pl ვითარცა-ეგე იტყჳთ Ex 12:31 Oshki
• 2pl ნუ ჰგონებთ და იტყჳთ თავით თჳსით Mt 3:9 Ad
• 2pl თქუენ იტყჳთ, ვითარმედ: ჰგმობ Jn 10:36 Ad
• 3pl რომელნი იტყჳან Isa 30:21 Oshki those who say… [a common phrase]
• 3pl იტყჳან: აჰა, კაცი მჭამელი და ღჳნისა მსუმელი Mt 11:19 Ad
• 3pl არა წიგნნი იტყჳან Jn 7:42 Ad
• 3pl ანუ არა აჰა ესერა ყოველნი არიან, რომელნი იტყჳან გალილეველ? Acts 2:7 Sin
• 3pl რამეთუ ღჳნისა მხედველად იტყჳან ელენნი დიონოსის PsNonSch (CCSG 50) 164.21 For the Hellenes say that Dionysos is the patron of wine

Present iterative

This form is distinguished from the present only in the third person forms.

3sg

ი-ტყუ-ი-ნ

3pl

ი-ტყუ-ი-ედ

Examples

• 3sg ენაჲ ბრძენთაჲ იტყჳნ კეთილსა, ხოლო პირი უგუნურთაჲ იტყჳნ ყოველსა ჟამსა ძჳრსა Prov 15:2 JerLect
• 3sg ოდეს იტყუინ ტყუილსა Jn 8:44 JerLect
• 3sg რაჟამს იტყჳნ ცრუსა, თჳსთა მათ მიმართ იტყჳნ Jn 8:44 Ad
• 3sg რამეთუ ნამეტავისაგან გულისა იტყჳნ პირი მისი Lk 6:45 Ad
• 3sg რომელი-იგი გამოიცადებოდის, ნუ იტყუინ, ვითარმედ: ღმრთისა მიერ განვიცადები Jam 1:13 JerLect
• 3pl ნუ იტყჳედ ბაგენი ჩემნი უსჯულოებასა Job 27:4 JerLect
• 3pl სულთა მათ არაწმიდათა ოდეს იხილიან იგი, შეურდიან მას, ღაღადებედ და იტყჳედ, ვითარმედ: შენ ხარ ძე ღმრთისაჲ Mk 3:11 Ad
• 3pl ბაგითა ნუ იტყუიედ ზაკვასა 1Pet 3:10 A1

Imperfect

1sg	ვ-ი-ტყ-ოდ-ე	1pl	ვ-ი-ტყ-ოდ-ე-თ
2sg	ი-ტყ-ოდ-ე	2pl	ი-ტყ-ოდ-ე-თ
3sg	ი-ტყ-ოდ-ა	3pl	ი-ტყ-ოდ-ეს

Examples

• 1sg მე თავით ჩემით არას ვიტყოდე Jn 12:49 Ad
• 1sg მე უფალი ვიტყოდე და ვყო Ez 36:36 JerLect
• 1sg ვიტყოდე მე გულსა ჩემსა Eccl 1:16 Oshki
• 2sg იტყოდე, მშჳდობა იყოს თქუენდა Jer 4:10 Oshki
• 2sg ვითარცა იტყოდე ჴელითა მონათა შენთა წინაჲსწარმეტყუელთაჲთა. Bar 2:20 JerLect as you said by the hand of your servants the prophets
• 3sg იტყოდა გულსა თჳსსა Mt 9:21 Ad she said to herself
• 3sg იტყოდა, მსგავსად იობისა, ვითარმედ: “უფალმან მომცა და უფალმან წარმიღო…” Old Geo. Hag. 5 (Ketevan) 22.13-14 and she said, like Job, “The Lord gives and the Lord takes away…
• 1pl რაჲთა ძჳრსა ვიტყოდეთ შენთჳს Mal 3:13 Oshki
• 1pl ვითარ … ვიტყოდეთ კირიელეჲსონსა CapJer 6.8 (17.22-24) as … we were saying the kyrie eleison
• 2pl რასა-იგი მგზავრ იტყოდეთ ურთიერთას Mk 9:33 Ad
• 2pl იტყოდეთ ვითარმედ ღმრთისა მიერ დაცვულ არს CapJer 5.25 (14.27) dicebatis quoniam a Deo custodita esset
• 3pl იტყოდეს: რაჲმე რაჲ იყოს ყრმაჲ ესე? Lk 1:66 Ad
• 3pl იტყოდეს მამისა არსენისთჳს ApPatAlph Arsenius 9 (Gr 31) Ἔλεγον περὶ τοῦ ἀββᾶ Ἀρσενίου

Iterative imperfect

Identical in form to the present conjunctive (see below).

Present conjunctive

1sg	ვ-ი-ტყ-ოდ-ი	1pl	ვ-ი-ტყ-ოდ-ი-თ
2sg	ი-ტყ-ოდ-ი	2pl	ი-ტყ-ოდ-ი-თ
3sg	ი-ტყ-ოდ-ი-ს	3pl	ი-ტყ-ოდ-ი-ან

ِExamples

• 1sg ვიტყოდი იგავთა დასაბამითგან სოფლისაჲთ Mt 13:35 JerLect
• 1sg მან მამცნო მე … რასა ვიტყოდი Jn 12:49 Ad
• 1sg არღარა მრავალსა ვიტყოდი თქუენ თანა Jn 14:30 PA
• 1sg გნებავსთ თუ, რაჲთა ვიტყოდი Old Geo. Hag. 5 (Razhdan) 67.7 you want me to say
• 2sg და იტყოდი მათ ჯდომასა შენსა სახლსა შინა და სლვასა შენსა გზასა ზედა, და წოლასა და აღდგომასა შენსა Dt 6:7 JerLect
• 2sg ვერ იტყოდი Lk 1:20 Ad
• 3sg არა იტყოდის სიტყუასა ფიცხელსა პირი შენი Isa 58:13 JerLect
• 3sg რამეთუ რაჟამს ვინმე იტყოდის, ვითარმედ: მე პავლესი ვარ, და სხუაჲ იტყოდის: მე აპოლოჲსი ვარ, არა ჴორციელვეღა ხართა? 1Cor 3:4 CD
• 1pl ანუ რასა ვიტყოდით Gen 44:16 Oshki
• 1pl რასა-მე ვიტყოდით წინაშე მისსა? Job 19:28 JerLect
• 2pl ხოლო რაჟამს მიგცემდენ თქუენ, ნუ ზრუნავთ, ვითარმე, ანუ რასამე იტყოდით, რამეთუ მიგცეს თქუენ მას ჟამსა შინა, რაჲ სთქუათ Mt 10:19 Ad
• 2pl სახელითა ჩემითა ეშმაკთა განასხემდით და ენათა იტყოდით და ვეშაპთა დასთრგუნევდით Acta Pil. 14.1 (p. 61.18) (cf. Mk 16:17-18
• 3pl აქებდენ და იტყოდიან: კურთხეულ არს უფალი, რომელი ნათელ არს ყოველთათჳს უკუნისამდე Tob 13:18 Oshki
• 3pl რამეთუ მრავალნი მოვიდოდიან სახელითა ჩემითა და იტყოდიან, ვითარმედ მე ვარ Lk 21:8 Ad

Present imperative

NB the second person forms are identical to the imperfect.

2sg	ი-ტყ-ოდ-ე	2pl	ი-ტყ-ოდ-ე-თ
3sg	ი-ტყ-ოდ-ე-ნ	3pl	ი-ტყ-ოდ-ედ

Examples

• 2sg მოძღუარ, იტყოდე! Lk 7:40 Ad
• 2sg რაჲ-ცა გნებავს, იტყოდე. Act. Pil. 6.1 (50.3)
• 3sg ეგე თავისა თჳსისათჳს იტყოდენ Jn 9:21 PA
• 3sg იტყოდენ კირიელეისონსა Old Geo. Hag. 3 (Shio & Evagrius) 116.14 let him say the kyrie eleison
• 3sg იტყოდენ პირველსავე მას ლექსსა Kartl. Cxo. II 372.26 let him say the first heading
• 2pl ქადაგებდით და იტყოდეთ, ვითარმედ: მოახლებულ არს სასუფეველი ცათაჲ Mt 10:7 Ad
• 3pl იტყოდედ; ულხინე უფალო, ერსა შენსა Joel 2:17 Oshki
• 3pl ხოლო წინაჲსწარმეტყუელნი ორნი გინა სამნი იტყოდედ 1Cor 14:29 CD

SERIES II

Aorist

1sg	ვ-თქუ	1pl	ვ-თქუ-თ
2sg	ს-თქუ	2pl	ს-თქუ-თ
3sg	თქუ-ა	3pl	თქუ-ეს

Examples

• 1sg 1sg რ(ამეთოჳ) მე ვთქოჳ ვ(ითარმე)დ for I said that… Mart. Christina Vind2 f. 63va, l. 23
• 1sg ვთქუ Song 7:9 Vind4
• 2sg კეთილად, მოძღუარ, ჭეშმარიტად სთქუ, რამეთუ ერთ არს ღმერთი Mk 12:32 PA καλῶς, διδάσκαλε, ἐπ᾿ ἀληθείας εἶπες ὅτι εἷς ἐστιν καὶ οὐκ ἔστιν
• 3sg თქუა დალიდამან სამფსონის მიმართ Judges 16:15 Gelati
• 3sg თქუა ღმერთმან Ps 67:23 God said
• 3sg ღაღად–ყო და თქუა Jn 1:15 PA καὶ κέκραγεν λέγων
• 3sg და თქუა, რაჲთა იყოს ადგილი იგი სალოცველ მისდა Cave 5.17 And he said that it should be his place of prayer
• 1pl უფალო, გუნებავს, ვითარმცა ვთქუთ, რაჲთა გარდამოჴდეს ცეცხლი ზეცით და აჴოცნეს იგინი Lk 9:54 Ad
• 1pl არა კეთილად ვთქუთ, ვითარმედ: სამარიტელ ხარ Jn 8:48 Ad
• 2pl ეგრე ყავთ, ვითარცა სთქუთ Gen 18:5 JerLect Thus do as you said.
• 2pl სთქუთ; რაჲთა ძჳრსა ვიტყოდეთ შენთჳს Mal 3:13 Oshki
• 2pl უკუეთუ ჭეშმარიტ არს, რომელი-იგი სთქუთ Acta Pilati 2.3 (p. 44.1) if what you said is true
• 3pl მას ჟამსა შინა ზრახვა ყვეს ერის-თავთა ქართლისათა და თქუეს K’art’lis c’xovreba p. 26.14 At that time the erist’avis of K’art’li conferred and said (Thoms., p. 38)
• 3pl წარუდგინეს ევსტათი და სტეფანე წინაშე ვეჟან ბუზმირ მარზაპნისა და თქუეს Old Geor. Hag. 1 (Mart._Eust. 4) p. 35.15 They brought Eustathius and Stephen before Vežan Buzmir, the marzapan, and they said

Iterative aorist

1sg	ვ-თქუ-ი	1pl	ვ-თქუ-ი-თ
2sg	ს-თქუ-ი	2pl	ს-თქუ-ი-თ
3sg	თქუ-ი-ს	3pl	თქუ-ი-ან

Examples

• 1sg და ვთქჳ გამოყვანება თქუენი ბოროტის-ყოფისაგან ეგჳპტელთასა Ex 3:17 AK
• 1sg (2x) თუ ვთქუი რამე, რა საკუირველი იყო? მე შენითა სიყუარულითა ვთქუი Visr. 78 (p. 268.3, 4) What wonder was it if … I said somewhat? I spoke through love of thee. (Wardrop, p. 350)
• 2sg (2x) რაცა სთქუი, ყუელა მართალი და კარგი სთქუიVisr. 23 (p. 104.30, 31)
  What thou sayest is all true and well (Wardrop, p. 109)
• 3sg და არცა-ერთმან-ვინ თქუის მონაგები მისი თჳსად, არამედ იყო მონაგები მათი ზოგად Acts 4:32 JerLect
• 3sg ხოლო თქუის: უმჯობეჲს და უპატიოსნეჲს არს ესე ჩემდა უფროჲს ძოწეულისა მის სამეუფოჲსა Ubadn. Mrav. (Vit.PaulTheb. 17) (p. 74.21) But he said: This is better and dearer to me than a royal garment of purple.
• 1pl ოდეს კითხულთა, თუ “რაჲ არს კაცი?” ნუუკუე ვთქჳთ: “ცხოველი”, რომელ არს ნათესავი Ammon. Comm. Porph. Isag. 1.9.19 (p. 49.8) ὅταν ἐρωτώμενοι τὸ τί ἐστιν ἄνθρωπος, εἰ τύχοι, εἴπωμεν ὅτι ζῷον, ὅπερ ἐστὶ γένος (A. Busse, Ammonius in Porphyrii isagogen, Commentaria in Aristotelem Graeca 4.3, p. 61.5)
• 2pl ხოლო თავადმან მიუგო და ჰრქუა მათ: შე-რაჲ-მწუხრდის, სთქჳთ: ყუდრო იყოს, რამეთუ წითს ცაჲ Mt 16:2 Ad
• 2pl ვაჲ თქუენდა, მწიგნობართა ბრმათა, რამეთუ სთქჳთ: რომელმან ფუცოს ტაძარსა, არარაჲ არს; ხოლო რომელმან ფუცო[ს] ოქროსა მას, რომელ არს ტაძარსა მას შინა, ჯე[რ]-არს. Mt 23:16 Ad
• 2pl თქუენ მხადით მე მოძღურით და უფლით, და კეთილად სთქჳთ, რამეთუ ვარვე ეგრე Jn 13:13 Ad
• 3pl და ყოველსა რაოდენსა გეტყოდიან თქუენ, დაიმარხენთ, ხოლო საქმეთა მათთაებრ ნუ ხიქმთ, რამეთუ თქჳან და არა ყვიან Mt 23:3 A-89
• 3pl მოვიდეს სადუკეველნი მისა, რომელთა თქჳან, აღდგომაჲ არა არსო Mk 12:18 Ad
• 3pl ვინ ვჰგონიე მე ერსა ამას, რაჲ თქჳან ჩემთჳს ყოფაჲ? Lk 9:18 Ad

Aorist conjunctive

1sg	ვ-თქუ-ა	1pl	ვ-თქუ-ა-თ
2sg	ს-თქუ-ა	2pl	ს-თქუ-ა-თ
3sg	თქუ-ა-ს	3pl	თქუ-ა-ნ

Examples

• 1sg მან მამცნო მე, რაჲ ვთქუა Jn 12:49 Ad
• 1sg და რაჲ ვთქოჳა? Imnaishvili Old Geo. Reader 1 (Ephrem, Paen. 5) (p. 3.22) And what shall I say?
• 1sg რაჲ ვთქუა დღისა მისთჳს და ჟამისა! Old Geo. Hag. 5 (Ketevan) p. 7.30 What shall I say of this day and time!
• 2sg ნუუკუე სთქუა გულსა შენსა Deut. 9:4 JerLect
• 2sg და სთქუა მას დღესა შინა, უგალობდით უფალსა Is 12:4 Oshki
• 3sg ოჳკოჳეთოჳ თქ(ოჳ)ას ბოროტმან მან მონამან გოჳლსა თჳსსა Mt 24:48 A-89
• 3sg ნუ ვინმე კაცთა განმან თქუას Symeon § 108 Let no one say
• 1pl უკუეთუ ვთქუათ: კაცთაგან იყო Mt 21:26 Ad
• 1pl რაჲმე ვთქუათ? Rom 3:5 AB
• 2pl რომელი ბნელსა შინა ხთქუათ Lk 12:3 A-89
• 2pl რამეთუ მიგცეს თქუენ მას ჟამსა შინა, რაჲ სთქუათ Mt 10:19 Ad
• 3pl და ოდეს გიხილონ შენ ეგჳპტელთა მათ, თქუან, ვითარმედ: ცოლი მისი არს ესე Gen 12:12 Oshki
• 3pl რამეთუ მრავალნი მოვიდენ სახელითა ჩემითა და თქუან, ვითარმედ: მე ვარ Mk 13:6 Ad
• 3pl და მეშინის ნუ უკუე ვიწყო სიტყუად და ვერ შეუძლო აღსრულებად, და ვიქმნე მე საყუედრელ მრავალთა და თქუან: CaptJer 1.8 timeo ne forte incipiam loqui et non valeam perficere, et fiam ego exprobratus a multis et dicant

Aorist imperative

2sg	თქუ	2pl	თქუ-თ
3sg	თქუ-ნ	3pl	თქუ-ედ

Examples

• 2sg ოდეს გიწოდის შენ, თქუ: იტყოდენ უფალი, რამეთუ ესმის მონასა 1Sam 3:9 JerLect
• 2sg თქუ, რაჲთა ქვანი ესე პურ იქმნენ Mt 4:3 Ad
• 2sg თქოჳ ჭეშმა<რი>ტი Protoev. Jac. 15.4 (Vind2 66vb19) Speak the truth!
• 3sg მაგას ჰკითხეთ, გასრულებულ არს, თჳთ თავისა თჳსისათჳს თქუნ Jn 9:21 Ad
• 3sg აწ თქუნ შენ წინაშე MartThecla 16 (p. 100/54.6) Now let him speak before you
• 2pl ესრეთ თქუთ, ვითარმედ მოწაფენი მისნი ღამჱ მოვიდეს და წარიპარეს იგი, ვიდრე ჩუენ მეძინა. Mt 28:13 A-89
• 2pl რაჟამს ხილოცვიდეთ, თქუთ: მამაო ჩუენო ზეცათაო Lk 11:2 A-89
• 3pl ანუ მაგათ თჳთ თქუედ, რაჲ პოვეს ჩემ თანა ბრალი Acts 24:20 Sin
• 3pl თქუედ წარმართთა შორის, რამეთუ უფალი სუფევს Ps 95:10 (96:10) Graz

SERIES III

Series III verbs in Old Georgian (not only verbs for “to say”) follow a special pattern in which the subject, from the general perspective of Indo-European languages, is marked by O prefixes. Aside from these prefixes, all the forms are identical, and including the prefixes, singular and plural forms for each of the persons are identical, except that the in 1pl there is an exclusive and inclusive distinction: მ- we (and not you) ≠ გუ- we (including you). (Rem. გუ-ი is written გჳ!)

Aside from the idiom mentioned below (გული მითქუამს, etc.), these forms are not very common in older Georgian, and here I only give a few of those for the perfect (not pluperfect, perfect conjunctive).

Perfect

1sg	მ-ი-თქუ-ამ-ს	1pl	მ-ი-თქუ-ამ-ს / გჳ-თქუ-ამ-ს
2sg	გ-ი-თქუ-ამ-ს	2pl	გ-ი-თქუ-ამ-ს
3sg	უ-თქუ-ამ-ს	3pl	უ-თქუ-ამ-ს

Examples

• 1 ამა ულხინობითა და შეჭირვებითა, რომელ მითქუამს, მოიმგზავრა და ერთობით გზა მისი საკნად უჩნდა. Visr. 12 (p. 63.20) In such joylessness and grief, as I have said, he travelled, and whole road seemed a dungeon to him. (Wardrop, p. 49)
• 1 (2x) აწ თუ ესე იცი, რომელ მე მართალი მითქუამს, მაშ შენგან ჩემი წყევა და გინება არა პირიანია. მე ესე მითქუამს ამით. რომელ მიყუარ, — შენი დედა და ძიძა ვარ. Visr. 18 (p. 90.16, 17) Now, if thou knowest that I speak truth, then this cursing and insulting of me is groundless. I say this because I love thee. I am thy mother and nurse. (Wardrop, pp. 87-88)
• 1incl ხოლო ჩუენ გჳთქუამს პირველ-ცა და აწ-ცა ვიტყჳთ GregNyss De hom. op. 16 (p. 94.1) But we have said before and we say now
• 2 ეგრე გითქუამს: “მოაბად უგრძნეულოდ დამესხა და მით წაიყვანა გორაბით ვისი. მე ღაფლად ვიყავ; Visr. 27 (p. 116.36) Thus thou didst speak: ‘Moabad fell upon me unawares, and so carried off Vis from Gorab. I was careless; (Wardrop, p. 126)
• 3 არასადა ეგრე ვის უთქუამს კაცსა, ვითარ მას კაცსა Jn 7:46 Ad
• 3  უთქუამს სადამე მეშჳდესა მისთჳს ესრჱთ Heb 4:4 JerLect

NB the very common idiom with გული and these perfect forms, which means “my heart desires, I yearn,” etc.:

• 1 გული მითქუამს განსლვად ჴორცთაგან Phil 1:23 JerLect
• 1 გული მითქუამს მე ხილვად მეფისა ApPatrAlph Poemon 81 (PG 109) (p. 181.22) I desire to see the king
• 1 და გზა-მცე მე მოყუასთა ჩემთა თანა, რომელთა თანა გული მითქუამს BalA 51 (p. 133.5) Let me rejoin my friends, for whom my heart yearns (Lang, p. 152)
• 1incl ჩუენ ნიჭთა და პატივთა თქუენთათჳს არა გული გჳთქუამს Old Geo Hag 5 (Bidz.Shalv.Elisb.) (p. 55.28) We do not desire your gifts and honors
• 2 გული გითქუამს და არა გაქუს Jam 4:2 JerLect
• 3 რომლისათჳს გული უთქუამს ანგელოზთა ხილვად 1Pet 1:12 B

_____________________________

As I mentioned above, I will do the same for relative forms in a forthcoming post.

Share this:

I have spoken here before of my love of chrestomathies, with which especially earlier decades and centuries were perhaps fuller than more recent times. (I don’t know how old the word “chrestomathia” and its forms in different languages is, but the earliest use in English that the OED gives is only from 1832. We may note that, at least in English, the word has been extended to refer not only to books useful for learning another language, but simply to a collection of passages by a specific author, as in A Mencken Chrestomathy.) Chrestomathies may — and I really do not know — strike hardcore adherents to the latest and greatest advice of foreign language pedagogy as quaint and sorely outdated, my own view is that readers along these lines — text selections, vocabulary, more or less notes on points of grammar — can be of palpable value to students of less commonly taught languages, especially for those studying without regular recourse to a teacher. Since I’m talking about reading texts, I have in mind mainly written language and the preparation of students for reading, but that does not, of course, exclude speaking and hearing: those activities are just not the focus.

I have gone through seventy-one chrestomathies from the nineteenth to the twenty-first centuries in several languages (Arabic, Armenian, Coptic, Syriac, Georgian, Old Persian, Middle Persian, Old English, Middle English, Middle High German, Latin, Greek, Akkadian, Sumerian, Ugaritic, Aramaic dialects, &c.). The data (not absolutely complete) is available in this file: chrestomathy_data. By far the commonest arrangement is to have all the texts of the chrestomathy together, with or without grammatical or historical annotations, and then the glossary separately, and in alphabetical order, at the end of the book (or in another volume). Notable exceptions to this rule are some volumes in Brill’s old Semitic Study Series, Clyde Pharr’s Aeneid reader, and the JACT’s Greek Anthology, which contain a more or less comprehensive running vocabulary either on the page (the last two) or separately from the text (the Brill series). Some chrestomathies have no notes or vocabulary. These can be useful for languages that have hard-to-access texts editions or when the editor wants to include hitherto unpublished texts, but the addition of lexical and grammatical helps would even in those cases add definite value to the work for students.

In addition to these printed chrestomathies, there are some similar electronic publications, such as those at Early Indo-European Online from The University of Texas at Austin, which give a few reading texts for a number of IE languages: the texts are broken down into lines, each word is immediately glossed, and an ET is supplied, with a full separate glossary for each language.

From a Greek reader I have been putting together off and on.

Over the years, I have made chrestomathy texts in various languages, either for myself or for other students, and more are in the works. (Most are unpublished, but here is one for an Arabic text from a few years ago.) I have used different formats for text, notes, and vocabulary, and I’m still not decided on what the best arrangement is.

This little post is not a full disquisition on the subject of chrestomathies. I just want to pose a question about the vocabulary items supplied to a given text in a chrestomathy: should defined words be in the form of a running vocabulary, perhaps on the page facing the text or directly below the text, or should all of the vocabulary be gathered together at the end like a conventional glossary or lexicon? What do you think, dear and learned readers?

Share this:

Today is the birthday of Lord Byron (1788-1824), well-known, of course, as an English poet, but less so as a student of Armenian. Many of us know

She walks in beauty like the night

Of cloudless climes and starry skies

And all that’s best of dark and bright

Meet in her aspect and her eyes

…

but far fewer know of his efforts to learn Armenian. I first learned of the latter from a quotation at the beginning of Matthias Bedrossian’s New Dictionary, Armenian-English (Venice, 1875-1879, p. x). But we have more evidence, still directly from Byron himself, in the form of the posthumously appearing Lord Byron’s Armenian Exercises and Poetry (Venice, 1870), including letters, translation from Armenian into English (“to exercise himself in the arm. language”, 21), and a selection of Byron’s poetry with Armenian translation. The Armenian-English translations are from an “Armenian history”, something by Nerses Lambronac’i, and 3 Corinthians. The history is not further identified in the text, but it turns out to be that of Movsēs Xorenac’i, book 1, chs. 8-9, save the last two paragraphs, a discovery relatively easy to make thanks to the TITUS text database. The whole volume is beautifully typeset with Armenian and English pages facing each other.

Byron arrived in Venice in 1816 and found himself impressed with the monastery San Lazzaro degli Armeni “which appears to unite all the advantages of the monastic institution, without any of its vices” (4). There he studied Armenian. From a letter of Dec. 5, 1816 (10-13):

By way of divertisement, I am studying daily, at an Armenian monastery, the Armenian language. I found that my mind wanted something craggy to break upon; and this — as the most difficult thing I could discover here for an amusement — I have chosen, to torture me into attention. It is a rich language, however, and would amply repay any one the trouble of learning it. I try, and shall go on; — but I answer for nothing, least of all for my intentions or my success. There are some very curious Mss. in the monastery, as well as books; translations also from Greek originals, now lost, and from Persian and Syriac etc.; besides works of their own people.

And in a letter of the previous day (14-17), he says:

I wrote to you at some length last week, and have little to add, except that I have begun, and am proceeding in a study of the Armenian language, which I acquire, as well as I can, at the Armenian convent, where I go every day to take lessons of a learned friar, and have gained some singular and not useless information with regard to the literature and customs of that oriental people. They have an establishment here — a church and convent of ninety monks, very learned and accomplished men, some of them. They have also a press, and make great efforts for the enlightening of their nation. I find the languages (which is twin, the literal and the vulgar) difficult, but not invincible (at least I hope not). I shall go on. I found it necessary to twist my mind round some severer study, and this, as being the hardest I could devise here, will
be a file for the serpent.

So while we may recite some Byron in English today, we can commemorate him, too, by studying Armenian, and by persevering: “I shall go on,” he says, and “I try, and shall go on; — but I answer for nothing, least of all for my intentions or my success.”

Share this:

A particular advantage that the student of modern spoken languages has over the student of languages only studied from texts, so-called dead languages, is that of having hour upon hour of spoken samples, whether conversational or simple reading (as at Librivox, where you can search here by language), scripted or ex tempore, of the languages in question. At least in some settings of instruction and reading in ancient languages, those languages are treated as living, and efforts are made to do lots of reading aloud with practiced fluency. My own experience in learning ancient languages fits this picture, for which I am grateful. (There are also some teachers and students who attempt to use the ancient languages in an even more living way, as I mentioned in the third paragraph of this post.) In countries and communities where there is some continuous reading tradition (e.g. Old Georgian in Georgia, Gǝʿǝz in Ethiopia), even where the form of the language has changed, reading is very often still an oral practice, and even elsewhere students who happen to read ancient languages with a professor who sees value in reading aloud will naturally have plenty of opportunity to exercise their ears with the language as heard, but not every student has that advantage, especially not autodidacts. Where, for example, can students of classical Armenian hear samples of Movsēs Xorenac‘i or the Yaysmawurk’? Where can students of Coptic hear some homilies? And so on.

There is a potential means to remedy this lack, as Akkadian students may know: hosted here at the SOAS, London, are several Akkadian texts (given normalized and translated) read by different readers. Why not do the same thing for other languages? The focus of the blog and of my work at HMML is the (particularly pre-modern) languages of the Christian east, but a venture of this kind need not necessarily bow to such limits. Even so, those limits contain no small collection of languages or of literature from which texts might be chosen: Arabic, Armenian, Coptic, Gǝʿǝz, Old Nubian, Georgian, Syriac, Old Church Slavonic, Persian, Sogdian (perhaps even more lately attested texts in Malayāḷam, Kurdish, Turkish?). Texts read might run the gamut of literary genres in these languages: biblical, theological, liturgical, polemic, hagiographic, etc. The particular texts selected should be some kind of logical unit and not too long, the reading being perhaps not more than five or six minutes. Ideally, speakers would indicate the following information, too:

• Native language
• Language in which the read language was learned (e.g. learned classical Armenian in French, learned Old Nubian in English)
• Text (edition or manuscript)

So, dear readers, I would like to gauge potential interest in such a Repertorium lectionum vivarum orientalium. Would you, as students and instructors, find something along these lines useful? Do you have any other remarks on the prospect? I would also be glad to hear about the practical settings of your language learning experiences: was your reading usually viva voce, did you typically translate into another language, etc.

Until next time, πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει, μακάριος γὰρ ὁ ἀναγινώσκων!